00:00:15
Sharon Unsworth: Welkom bij Kletsheads, de podcast over meertalige kinderen. Mijn naam is Sharon Unsworth, taalwetenschapper aan de Radboud Universiteit, Nijmegen, en moeder van twee meertalige kinderen. We beginnen met een nieuwsflits. Lieve luisteraars, wisten jullie dat er nu ook een volledige Engelstalige editie is van Kletsheads? Dus ken jij iemand die graag naar Kletsheads zou willen luisteren, maar geen Nederlands kan? Geef dit nieuws dan door. De eerste twee afleveringen zijn al te luisteren via http://www.kletheadspodcast.org. Dus .org aan het einde in plaats van .nl. Of je kunt gewoon zoeken naar Kletsheads [English edition] in Spotify, Google podcasts of een andere podcast app. De inhoud is tot nu toe grotendeels hetzelfde als deze, de Nederlandse editie, maar in de loop van de tijd wordt het echt grotendeels anders. Dus krijg jij niet genoeg van Kletsheads, dan houdt niks je tegen om zelf ook op de Engelstalige editie te abonneren. Deze aflevering is een extra aflevering waarin we boeken over meertalige kinderen gaan bespreken, daar vertel ik je zo meteen meer over. Begin volgend jaar komt er weer een gewone aflevering en dit zal gaan over meertalige broers en zussen. Er staat ook een aflevering over meertaligheid en schoolsucces in de planning en eentje over drietaligheid. Zijn er andere onderwerpen waar je graag meer over wilt horen? Laat dit dan vooral weten. Je kunt contact opnemen via de website of door een mailtje te sturen naar kletsheads@ru.nl, dus @ r u.nl. Ik ben ook op zoek naar nieuwe Kletsheads van de Week, dus als je thuis of in je klas één of meer meertalige kinderen hebt die graag iets wil vertellen over zijn of haar meertaligheid hoor ik dat ook graag. Voor nu wens ik jullie een goede jaarwisseling. Laten we hopen dat 2021 wat positiever uitpakt dan afgelopen jaar. Nu door met de podcast.

00:02:28
Sharon Unsworth: Sinterklaas is net geweest en de eindejaars feestdagen komen eraan. Voor vele mensen betekent dit cadeautjes geven. Ben je op zoek naar een goed boek over meertalige kinderen die je graag aan iemand cadeau wil geven? Of misschien zoek je gewoon iets om zelf te lezen in de vakantie, nu dat we allemaal thuis moeten blijven. Dan is deze extra aflevering van Kletsheads echt iets voor jou, want samen met een panel van experts gaan we een drietal boeken over meertalige kinderen uitgebreid bespreken, omdat Kletsheads gaat om het combineren van wetenschappelijke inzichten met praktische ervaring bestaat onze panel zowel uit ouders, onderwijsprofessionals en naast mij twee andere wetenschappers. We zullen het hebben over de sterke en zwakke punten van de boeken, of het de auteurs is gelukt om hun beoogde doelen te bereiken en of de boeken geschikt zijn voor het beoogde publiek. En we zullen elk boek een eindcijfer geven van één tot en met vijf sterren, net zoals op bol.com dus, maar dan veel leuker. Op één na hebben alle interviews online plaatsgevonden, wat betekent dat de geluidskwaliteit hier en daar kan verschillen, maar geen zorgen. De meningen van onze leden hoor je luid en duidelijk. Wij gaan het hebben over drie boeken. Dit zijn ‘Het Meertalige Kind’ door Marinella Orioni, ‘Het Succes van Tweetalig Opvoeden, Gids voor Ouders en Opvoeders’ door Elisabeth van der Linden en Folkert Kuiken en het derde boek gaat over kinderen die met drie of meer talen opgroeien, ‘Raising Multilingual Children’ door Julia Festman, Greg Poarch en Jean-Marc Dewaele. Het laatste is dus in het Engels. We beginnen met het boek van Marinella Orioni.

Het Meertalig Kind – Marinella Orioni

00:04:23
Sharon Unsworth: Het meertalige kind door Marinella Orioni is in 2020 uitgegeven door uitgeverij SWP. Hij is 235 pagina’s lang en hij kost 25 euro. Het boek bestaat uit drie delen. Het eerste gaat om meertaligheid, stand van zaken en geeft wat achtergrondinformatie over meertaligheid in Nederland, België en Frankrijk en bespreekt ook een aantal misverstanden over meertaligheid. Het tweede deel is een kennismaking met het meertalige kind, dus er worden onderwerpen zoals taalverwervingsproces en meertalige identiteit besproken, onder andere, en het derde en laatste deel gaat om met meer meertalige kind in de samenleving, thuis, voor school, op school en bij logopedist. Het doel van het boek, zoals hij op de achterflap wordt beschreven, is om professionals en de rest van de samenleving je kennis te laten maken met alle aspecten van meertaligheid. Het beoogde publiek van dit boek zijn professionals die dagelijks te maken hebben met: meertaligheid een meertalige kinderen en alle anderen die met meertaligheid te maken hebben. De auteur, Marinella Orioni, is Nederlandse die in Parijs woont, en samen met haar Italiaanse man, hun twee kinderen drietalig opvoedt Ze heeft Nederlands gestudeerd en heeft als docent Nederlands gewerkt. Ze is auteur en geeft sinds een paar jaar regelmatig lezingen en workshops over meertaligheid. Onze meelezers voor dit boek zijn Bianka Langbroek-Hauser, moeder van een tweetalig jongetje van twee, Elma Blom, hoogleraar taalontwikkelingen en meertaligheid in gezin en onderwijs aan de universiteit Utrecht, en Femke Danse-Goossens, zij werkt als onderwijsadviseur meertaligheid en heeft ook jaren ervaring als leerkracht van meertalige kinderen. Het boek is voornamelijk bedoeld voor professionals. We horen dus als eerste van Femke.

00:06:21
Femke Danse: Ik vond het een heel leuk boek om te lezen. Vooral in m’n werk als onderwijsadviseur, zijn dit onderwerpen die ikzelf dagelijks aansnijdt met met professionals, met leerkrachten, maar ook met ouders en leerlingen. Dus wat dat betreft was het voor mij een feest der herkenning, vind ik het een hele mooie samenstelling van bronnen, echt in de breedte, maar niet alleen oudere literatuur en oudere onderzoeken, maar ook een mooie mix van mensen die op dit moment heel relevant zijn in ‘t veld van meertaligheid. Dus wat dat betreft was het voor mij als adviseur een stukje herkenning, maar tegelijkertijd heb ik ook weer een nieuwe dingen geleerd, nieuwe invalshoeken gezien, waarvan ik dacht oh, daar zou ik misschien ook iets mee kunnen in m’n eigen werk.

00:07:10
Sharon Unsworth: Ja, als je denkt aan je collega-leerkrachten, bijvoorbeeld, die misschien niet hebben verdiept in het onderwerp meertaligheid, denk je dat het boek ook voor voor dat publiek geschikt is?

00:07:22
Femke Danse: Ja, dat denk ik wel. Ik zet er een kleine kanttekening bij, want ik ik zou niet willen zeggen dat je voorkennis moet hebben over het onderwerp om dit boek goed te kunnen lezen, want het is wel een pré, denk ik, want er zijn best wel wat termen, termen die ik vaak gebruik en die ik al vaker heb gelezen. Maar ze gebruikt eigenlijk zo vaak dat ik me goed kan voorstellen dat als je helemaal bleu ben over het onderwerp, dat je wel aandachtig moet lezen om die stof tot je te kunnen nemen. Dat kan ik me voorstellen toen ik net begonnen met les geven. Toen wist ik natuurlijk ook nog niks over dit onderwerp, omdat er helaas, net zoals Marinella mooi beschrijft in dit boek, heel weinig aandacht aan wordt besteed op pabo’s toen en nog steeds. Als ik toen dit boek had gelezen, dat had me denk ik toen heel veel informatie kunnen verschaffen over de populatie waar ik mee werkte en een heleboel voor mij kunnen verhelderen. Dingen die ik misschien intuïtief al deed, waarvan ik niet zo goed wist waarom ik ze deed. Dingen die ik moest doen van hogerhand die bij mij een beetje schuurden. Ik denk dat het daar al heel erg voor had geholpen en in dat geval dus heel erg helpend kan zijn voor leerkrachten van nu.

00:08:27
Sharon Unsworth: Oké, duidelijk. Zijn er andere sterke punten die je graag naar voren wil brengen?

00:08:32
Femke Danse: Het maakt me enthousiast, het spoort me aan om zelf actie te ondernemen. Gelukkig heb ik wat dat betreft, ben ik gezegend met een heel breed netwerk binnen het bedrijf waar ik voor werk, en ik dacht gelijk, nou weet je, als dat inderdaad een veld is zoals de pabo’s waar we nog winst te behalen valt, waarom onderneem ik daar niet iets mee? Ik vind de schrijfstijl heel helder. De opbouw zoals jij net ook beschreef vind ik heel helder. En wat het ook doet is stel je leest dit als logopedist of als pedagogisch medewerker en je denkt aan het begin van dit boek, oké, nu weet ik veel over meertaligheid maar wat betekent dat voor mij als professional? Dat je, daar komt ze nog aan toe. Dus ik vind wat dat betreft een hele logische opbouw, zo van eerst even de basiskennis uiteenzetten en je daarna gewoon als individu eigenlijk bijna aanspreken van nou, dit is hoe je ermee aan de slag kan in de praktijk en ik vind haar heel consequent in de boodschap: het vieren voor meertaligheid, het gebruik maken van de thuistaal, het belang van meertaligheid voor het brein, maar ook voor andere aspecten in het leven, identiteit. Ze belicht dat van zoveel kanten dat je eigenlijk na het lezen van dit boek niet meer kan ontkennen dat het iets positiefs is, en dat vind ik wel heel sterk hieraan.

00:09:50
Sharon Unsworth: En zijn er minpunten?

00:09:52
Femke Danse: Wat ik wel af en toe zie je ook in mijn werk als onderwijsadviseur, hoezeer ik geloof in die meertalige boodschap, dat het voor onderwijsprofessionals wel eens moeilijk is om te horen, als ik het alleen maar hebt over de positieve kanten. Puntje bij paaltje, staan zij wel voor een groep met 30 leerlingen die ze alle 30 niet verstaan en alle 30 verstaan de juf niet. En dan kan ik wel binnenkomen met “oh, wat een geschenk en oh, wat een cadeau!” Maar zo voelt het niet altijd voor iedereen. Dus in sommige gevallen ja, zou ik er wel kanttekeningen bij plaatsen hoe het eruitziet in de praktijk.

00:10:27
Sharon Unsworth: Zeg maar het vertalen van dat heel positieve boodschap naar iets dat begrijpelijk en toegankelijk en ook aanneembaar is voor het praktijk, als je misschien niet alleen positieve dingen voor je ziet. Dat bedoel je?

00:10:44
Femke Danse: Ja, zeker, het is niet altijd slecht om ook wel gewoon even te erkennen hoe dingen voelen, en ondanks dat kan meertaligheid nog steeds iets moois zijn. Maar het kan ook en en zijn. Voor mensen die misschien iets minder theoretisch onderlegd zijn en meer praktisch ingesteld zijn, ik weet niet of mensen door het boek heen kunnen komen. Je wil natuurlijk dat mensen dit boek oppakken en in één ruk uitlezen. Ik weet niet of dat voor iedereen kan. En wat ik net al zei, voorkennis is niet vereist, want ze geeft een hele duidelijke uiteenzetting van de literatuur, maar het is wel een pré.

00:11:19
Sharon Unsworth: Ja, ja, dus misschien wat twijfels of onzekerheden over of het voor alle genoemde professionals daadwerkelijk geschikt is. Dus je hebt vijf sterren, wat wordt het?

00:11:33
Femke Danse: Dan zou ik het vijf sterren geven. Ja, ik vind het echt uitstekend. Als het gaat om het doel wat zij voor ogen heeft, dan is daar zeker in geslaagd. Ze geeft een helder, goed onderbouwd beeld van het meertalige kind en hoe je vanuit die theorie het beste om kan gaan met meertaligheid.

00:11:48
Sharon Unsworth: Een heel positieve beoordeling dus van onze onderwijsprofessional voor het boek van Marinella Orioni. Dit boek is voornamelijk bedoeld voor professionals, maar gezien het hele brede doel om ook de rest van de samenleving kennis te laten maken met alle aspecten voor meertaligheid heb ik ook aan een ouder gevraagd wat zij ervan vond. Zij stelt zichzelf nu voor.

00:12:10
Bianka Langbroek-Hauser: Ik ben Bianka. Ik kom uit Hongarije en ik woon in Nederland, bijna tien jaar nu, en ik heb een klein kind die is twee jaar oud, een jongetje en ik praat met hem in het Hongaars en mijn man in het Nederlands.

00:12:24
Sharon Unsworth: Bianka, wat vond je van het boek?

00:12:26
Bianka Langbroek-Hauser: Ja, het is wel een leuk boek om te lezen. Leest echt lekker. Het is denk ik een goeie begin voor ouders om te lezen, want je maakt kennis met heel veel verschillende onderwerpen, maar je moet wel een beetje verder lezen, als je iets meer wil weten over meertalige opvoeding.

00:12:49
Sharon Unsworth: Wat zou je nu, nadat je dit boek heb gelezen, meer willen weten?

00:12:52
Bianka Langbroek-Hauser: Nou ja, iets meer tips en adviezen voor ouders over hoe verschillende dingen aangepakt kunnen worden, iets meer dagelijkse dingen die je tegenkomt. Die vragen had ik eigenlijk voordat ik dit boek gelezen heb en deels waren ze wel beantwoord, maar maar deels niet. Maar was wel goed om te lezen, heel veel interessante dingen zaten er in over hoe het brein van meertalig kind werkt, bijvoorbeeld. Dus die deel, het tweede deel, volgens mij, kennismaken met het meertalig kind, is waarschijnlijk aan het meest van toepassing voor een ouder.

00:13:31
Sharon Unsworth: In alle eerlijkheid, dit is ook een boek dat vooral geschreven is voor professionals dus voor die tips die zitten in het andere boek van Marinella. Ik ben benieuwd naar het laatste deel, want dat gaat echt over, ja, plekken waar een kind terechtkomt voor school of de kinderopvang. En dan school, zaten er dingen in het boek waarvan je denkt van oké, daar kan ik even rekening mee houden op het moment dat je zoon naar school gaat of zo.

00:13:56
Bianka Langbroek-Hauser: Nou ja, meer onthouden, denk ik, dat als gaat dat wij heel veel in het Hongaars moeten praten met hem. Anders het taalaanbod wordt veel te weinig.

00:14:09
Sharon Unsworth: Ja, oké, zijn er andere sterke punten die je graag wilt noemen?

00:14:13
Bianka Langbroek-Hauser: Ja, dus het is een goeie samenvatting, denk ik, voor ouders en medewerkers in de consultatiebureau, opvang of logopedisten. Het is heel overzichtelijk, dus je krijgt verschillende hoofdstukken over deze plekken, zoals in de consultatiebureau of in de voorschoolse opvang. Dus bijvoorbeeld mijn man heeft gevraagd wat ik lees en hij heeft ook het boek gepakt, meteen de hoofdstuk over meertalige kind thuis gelezen, want dat was van interesse voor hem, dus van belang. Dus ja, wat dat betreft is het een goede boek om thuis te hebben of in de bibliotheek of zo. Het was wel een heel heldere boodschap vind ik en een hele positieve boodschap eigenlijk. Dus als je twijfels hebt over of je kind meertalig opvoeden of niet, dan is het wel een hele positieve boek om te lezen. Ja, de auteur is best enthousiast.

00:15:17
Sharon Unsworth: Zijn er minder positieve punten?

00:15:21
Bianka Langbroek-Hauser: Ik kreeg niet zoveel van die praktische voorbeelden, wel een beetje, maar ik vind de persoonlijke aspect, die ontbreekt een beetje. Af en toe schrijft ze over haar gezin, hoe ze thuis praten en en dat vond ik wel leuk, maar dat gebeurt niet zo vaak. Ja, dus dat is misschien een minpunt.

00:15:44
Sharon Unsworth: Als ik jou goed begrijp, zit iets in voor ouders, maar die praktische kant ontbreekt, maar zoals gezegd wordt dat zit waarschijnlijk in haar andere boek.

00:15:55
Bianka Langbroek-Hauser: Nog een pluspuntje, op de laatste pagina staat een lijst met geraadpleegde literatuur in het Frans, Engels en in het Nederlands. Dus ja, als iemand nog verder wel lezen, dan kunnen ze daar wat van pakken.

00:16:15
Sharon Unsworth: Ja. Wat geef je het boek als eindoordeel?

00:16:18
Bianka Langbroek-Hauser: Ik vind het lastig. Voor mij is het waarschijnlijk een drie, vanwege de praktische onderwerpen, maar als ik het doel lees en dit is wel een hele brede publiek dan geef ik wel een een vier. Het is een goed begin, goede boek om te lezen als eerste boek over deze onderwerp en het doel is wel bereikt.

00:16:41
Sharon Unsworth: Dus ook van één van de ouders in onze panel een positieve beoordeling voor dit boek van Marinella Orioni. Informatie over haar andere boek, dat speciaal is bedoeld voor ouders, vind je in de shownotes. We sluiten de bespreking van dit boek af met het oordeel van één van mijn collega-wetenschappers, Elma Blom. Ik begon door Elma te vragen wat zij van het boek vond.

00:17:04
Elma Blom: Nou, ik, ik vond het hartstikke leuk om het boek te lezen. Ik heb het echt met plezier doorgelezen. Het leest goed. Het geeft ook inzicht in hoeveel aspecten meertaligheid wel niet heeft er vanuit hoeveel perspectieven je naar meertaligheid kan kijken. Als wetenschappelijk expert, en dat ben ik natuurlijk op gebied van meertaligheid, ben ik wat kritischer. Ik vond de wetenschappelijke onderbouwing vaak wel wat oppervlakkig en ook wat hapsnap en ook niet altijd up to date. Ik vond het boek helder geschreven. Ik vond ook de verdelingen, die drie hoofdsecties die je net al benoemde, vond ik helder. Ik vond het ook wel dat dat Marinella Orioni er behoorlijk goed in geslaagd is, om in het ambitieuze doel, alle aspecten van meertaligheid om het daarover te hebben. Ik vond het best wel goed geslaagd is.

00:17:52
Sharon Unsworth: Je zei net als wetenschapper: ja, de wetenschappelijke onderbouwing was niet helemaal up to date. Ik denk die die mening deel ik ook. Maar wat bedoelde je precies?

00:18:02
Elma Blom: Wat een beetje lastig vindt, is dat informatie gebaseerd is op op verschillende soorten van empirische data eigenlijk, een mix van onderzoek. Dat is deels wetenschappelijk, deels niet. Interviews met professionals in onderwijs en zorg en ervaringsdeskundige en ook eigen ervaringen van de auteur. En dat is een mix en dat komt in het hele boek terug en ik weet eigenlijk helemaal niet goed hoe ik die informatie moet wegen, hoe belangrijk het is en of dat dan echt evidentie ergens voor is. De kwaliteit vond ik, ja, soms nog wel wisselend van informatie van van de wetenschappelijke onderzoeken of de onderzoeken die ze aanhaalt.

00:18:33
Sharon Unsworth: Kun je daar meer over vertellen?

00:18:35
Elma Blom: Nou bijvoorbeeld, als het gaat over taalmixen en OPOL, dus de one parent, one language methode, die ouders kunnen hanteren om een kind meertalig op te voeren of op te laten groeien. In het boek wordt gesuggereerd dat kleine kinderen niet altijd goed in staat zijn de talen te scheiden, maar ja, onderzoek dat eigenlijk heel vaak zien dat ze dit heel goed kunnen. Verder lijkt er een beetje een voorkeur te zijn richting niet mixen door ouders. dat dat beter zou zijn voor de voor de meertalige opvoeding van kinderen. Hier is, heb ik dus naar gekeken samen met met collega’s, hier is geen enkele wetenschappelijke evidentie voor. Dus ik denk dat opzicht had het boek wat genuanceerder kunnen zijn. De referenties naar wetenschappelijke onderzoeken, die zijn beperkt en ook vrij lukraak soms. Soms denk ik, ja, d’r is veel meer onderzoek hiernaar of ander onderzoek of nieuwer onderzoek. Maar goed, het boek pretendeert ook niet echt om een wetenschappelijke state of the art te geven, maar ik vind het gewoon jammer als wetenschapper.

00:19:33
Sharon Unsworth: Ja. Oké, maar het beoogde publiek is in feite professionals waaronder logopedisten. Ik weet dat jij veel samenwerkt met logopedisten, denk je dat dit een een goed boek is voor voor dergelijke professionals?

00:19:46
Elma Blom: Ik denk dat er heel veel nuttige informatie in staat. Zeker nog het logopedische aspect komt aan het eind van boek aan de orde, dus ik denk dat daar belangrijke informatie staat. Ik denk dat het niet het enige boek moet zijn. Wat mooi is aan dit boek is dat het zo veel laat zien, aar als je echt meer wil weten over over de logopediste aspecten en de zorg aspecten, ja, dan heeft iemand als Mirjam Blumenthal natuurlijk heel mooi werk gedaan en nog veel meer mensen trouwens, dus ik denk dat het dat het interessant is, maar het mag zeker niet het enige boek zijn of het enige werk zijn.

00:20:14
Sharon Unsworth: Datzelfde geldt dan voor leerkrachten, pedagogisch medewerkers, dus andere professionals die misschien op zoek zijn naar informatie over meertaligheid?

00:20:23
Elma Blom: Ja, geldt eigenlijk hetzelfde voor. Ja, ook als ik kijk naar naar de onderbouwing en diepgang, is altijd belangrijk om meer werken en ander werk daarnaast te lezen, maar ook als het gaat om meer praktisch handreikingen. Dit boek doet heel veel. Soms, denk ik, een beetje te veel. Het heeft aan de ene kant wetenschappelijke aspecten d’r in, de andere kant praktische handreikingen. Het is een mix van dat alles. Bij de praktische handreiking dan denk ik, ja, heel mooi, dat het er in staat, maar dat staat er niet systematisch in. Bijvoorbeeld, staat soms bij een bepaalde hoofdstukken staat, wordt genoemd, andere niet. Dus ook daar denk ik dat er ook wel die andere bronnen zijn die daar veel systematischer in zijn en ook rijker in zijn.

00:21:02
Sharon Unsworth: Ja, zoals?

00:21:03
Elma Blom: Ik weet, bijvoorbeeld, dat iets waar ik zelf ook bij betrokken ben. Je hebt het Early Years blog, dat is een blog dat vanuit de Universiteit Utrecht ook ook aangestuurd wordt, een samenwerking met professionals in de voorschoolse opvang. Daar wordt, ieder blog wordt, daar worden een aantal praktische handreiking op het op een hele systematische manier en dat is heel informatief natuurlijk, dus dat is een voorbeeld daarvan.

00:21:24
Sharon Unsworth: Ja, zetten we in de shownotes. Wat is je eindoordeel? Je hebt vijf sterren, hoeveel geef je?

00:21:30
Elma Blom: Nou ja, ik vind het vreselijk om te beoordelen. Daar hou ik niet van, maar als ik moet en ik wordt gedwongen nu dan zeg ik drie sterren. Natuurlijk zijn de commentaren belangrijker dan de sterren, ook bij Bol. De drie sterren die geef ik omdat het boek goed leest en indrukwekkend breedte heeft. Geen vier of vijf sterren, omdat de diepte beperkt is en de kwaliteit van de informatie.

00:21:49
Sharon Unsworth: Wil je meer weten over het onderzoek naar het mixen van twee talen, dat Elma net noemde? Luister dan naar de allereerste aflevering van Kletsheads, waar we het samen met Elma juist over dit onderwerp hebben. Wat vond ik als wetenschapper van het boek van Marinella Orioni. Zoals de andere al zeiden, leest het boek heel lekker en het behandelt veel verschillende aspecten van meertaligheid bij kinderen. Het is dus een goeie inleiding voor professionals die kennis willen maken met het onderwerp. Doordat ze alle aspecten van meertaligheid wilde behandelen, heeft Marinella Orioni zich echter een bijna onmogelijke taak gegeven als het gaat om de wetenschappelijke onderbouwing. Zoals Elma al aangaf is dit wat hapsnap en de keuzes die zijn gemaakt liggen niet altijd voor de hand. Sommige beweringen vond ik ook wat ongenuanceerd. Ook de persoonlijke motto van de auteur als het gaat om meertalig opvoeden “je haalt uit wat je erin stopt”, vond ik een beetje kort door de bocht. Hier leg je voor mijn gevoel te veel druk op ouders. Je geeft hen de indruk dat ze alles in eigen handen kunnen hebben. En dat is gewoon niet zo. En tenslotte nog één kleine punt en dat is dat Marinella Orioni een scheiding maakt tussen meertalig opvoeden en meertalig opgroeien. Kinderen die thuis beide talen horen, worden volgens haar meertalig opgevoed en kinderen uit gezinnen waar beide ouders dezelfde taal spreken, die niet de school taal is, groeien meertalig op en worden in mindere mate meertalig opgevoed. Misschien een kwestie van taalgebruik, maar dit onderscheid vond ik eigenlijk niet nodig en het dreigt voor mijn gevoel alleen bij aan het indruk dat het boek geeft, weliswaar misschien onbedoeld, dat one parent, one language de beste manier is om meertalig te worden. Al met al dan, wordt het van mij als wetenschapper ook drie, misschien wel drie-en-een-half sterren. Het volgende boek dat we bespreken is Het Succes van Tweetalig Opvoeden, Gids voor Ouders en opvoeders door Elisabeth van der Linden en Folkert Kuiken.

Het Succes van Tweetalig Opvoeden, Gids voor Ouders en Opvoeders – Elisabeth van der Linden & Folkert Kuiken

00:24:01
Sharon Unsworth: Het boek is in 2012 gepubliceerd door AKO, is 182 pagina’s lang en kost tegenwoordig 28 euro. Het boek bestaat uit acht hoofdstukken en deze behandelen de volgende onderwerpen: wat is tweetaligheid, waarom al dan niet tweetalig opvoeden, vroege taalontwikkeling, latere taalontwikkeling, hoe pak je het aan, de ideale taalleerder, meertaligheid op school en tenslotte meertaligheid en taalbeleid. Het doel volgens de auteurs is om antwoord te geven op de vele vragen over tweetalig of meertalig opvoeden. Het beoogde publiek zijn ouders en opvoeders die te maken hebben met meertalige opvoeding. Het is dus volgens de achterflap een aanrader voor iedere lezer die in tweetaligheid geïnteresseerd is. Elisabeth van der Linden was vroeger universitair hoofddocent Frans en Romeins aan de Universiteit van Amsterdam. Zij heeft veel onderzoek verricht naar de taalontwikkeling van meertalige kinderen. Folkert Kuiken was tot vorig jaar bijzonder hoogleraar Nederlands als tweede taal aan de Universiteit van Amsterdam, een opdracht van de gemeente van Amsterdam en docent NT-2 bij de VU, de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij heeft verschillende leermiddelen en handboeken geschreven over Nederlands als tweede taal. Ik bespreek dit boek zo meteen als wetenschapper, maar eerst horen we van één van de ouders in onze panel.

00:25:35
Caryn Hart: Mijn naam is Caryn Hart, maar hier in Denemarken, waar ik nu woon, is dat toch echt Catharina, want die naam Caryn snappen ze hier helemaal niks van. Ik ben van huis uit Neerlandicus dus ik heb Nederlands gestudeerd. Om daar toch nog iets mee te blijven doen hier in Denemarken heb ik de website ‘de mond voorbij’ gelanceerd en dat gaat over meertaligheid. De verhalen achter meertaligheid, hoe is dat nou? Hoe gaat dat dan? Dat soort dingen daar interview ik mensen over, eigenlijk mensen over heel de wereld. Ik heb een dochter van bijna twee, die hier in Denemarken naar ja, dat heet, de studie gaat op het moment. Wij zijn Nederlanders allebei, mijn man en ik, en wij spreken dus Nederlands thuis met haar en buiten de deur, ja, zal ze toch heel veel Deens horen en is nu dus een tweetalige in wording.

00:26:20
Sharon Unsworth: We zijn hier om het boek te bespreken: het succes van tweetalig opvoeden Gids voor ouders en opvoeders Catherine/Caryn. Wat vond jij van het boek?

00:26:32
Caryn Hart: Ik vind het een heel fijn boek, in de zin dat het echt een goede gids is. Dus ik stel me voor dat je daar echt dingen in kunt op gaan zoeken of weer, en dan kun je gewoon naar dat hoofdstukje gaan. Dan hoef je niet elke keer het hele boek te lezen, dus in die zin is het echt, denk ik, heel praktisch.

00:26:48
Sharon Unsworth: Ja, dus zijn er andere sterke punten?

00:26:51
Caryn Hart: Wat ik leuk vind, is dat heel veel gebaseerd is op een forum, internetforum, over tweetaligheid, dus het zijn echt ervaringen die door mensen zelf geschreven zijn, dingen waar je ook niet zo snel aan denkt, zoals Franstaligen in Griekenland. Ik had er niet over nagedacht dat die er waren, überhaupt eigenlijk. Het is heel leuk om daar dan over die ervaringen te lezen. Denk dat het het wel wat luchtiger maakt, want tweetaligheid is vaak, ja, het is gewoon een lastig begrip. Er zijn gewoon veel vragen bij mensen en er zijn veel wetenschappelijke termen. Dus dan kan het best leuk zijn om af en toe even zo’n bite-size stukje te lezen over hoe dat dan gaat met een man uit België die dus in Griekenland gaat wonen, maar zo te noemen. Wat natuurlijk wel jammer is, is dat het 2012 is, dat zei je net zelf al, dus best kans dat als je nu die link zou willen volgen of je wil daar meer over weten, dat je dat niet meer terug kunt vinden. Maar ja, dat kun je een andere boeken ook niet, dus in die zin maakt dat ook niet uit.

00:27:46
Sharon Unsworth: En je gaf zelf aan, je bent eigenlijk Neerlandicus van huis uit dus je zat, denk ik, een beetje in het onderwerp. Ook vanwege je website. Denk je dat dit boek ook te begrijpen is voor mensen die niet zo’n achtergrond hebben?

00:28:01
Caryn Hart: Nou, daar hebben we, denk ik, inderdaad een zwakker punt te pakken. Ik denk dat je dit prima kunt lezen als je hoger opgeleid bent. Ja, ik weet niet zozeer of andere ouders en verzorgers hier snel naar zullen pakken, dat sommige delen denk ik, toch wel echt boven hun pet gaan.

00:28:17
Sharon Unsworth: Maar je hoeft geen achtergrond te hebben in de taalwetenschap?

00:28:21
Caryn Hart: Nee, dat niet.

00:28:22
Sharon Unsworth: Zijn er ander sterke of zwakke punten die je graag wilde noemen?

00:28:25
Caryn Hart: Nou ja, ik vind die compleetheid ervan, dat vind ik wel echt fantastisch. In zo weinig pagina’s eigenlijk en dan tegelijkertijd dus concreetheid, dus dat je echt op heel concrete vragen antwoord krijgt. Dat zijn vragen die iedere persoon wel eens heeft, denk ik, in dit soort situaties zo van is het eigenlijk wel een goed idee om mijn kinderen tweetalig op te laten voeden? Is het nou echt zo dat ze makkelijker een taal leren dan ééntaligen? Dat soort dingen worden goed uitgelegd en dat zie je niet zo vaak.

00:28:54
Sharon Unsworth: Ja, dus in die zin, het is wel een goeie combinatie van praktijk en theorie.

00:28:59
Caryn Hart: Ja, je moet ook recht op aan de complexiteit van tweetaligheid, maar tegelijkertijd ook aan het feit dat het iets is wat je gewoon in het dagelijks leven zit en wat dat soms heel makkelijk kan zijn.

00:29:10
Sharon Unsworth: En qua publiek? Dus ja, je zei net ja, vooral dan hoogopgeleide ouders, maar denk je dat het ook voor bijvoorbeeld professionals van interesse zou kunnen zijn?

00:29:23
Caryn Hart: Ja, zeker. Zeker, ik zou bijvoorbeeld denken aan leerkrachten dat daar nog wel eens wat vragen kunnen leven en dan kan dat ook, vooral omdat je het zo makkelijk op kunt zoeken. Ik heb het e-book gelezen, maar ik stel me voor dat dat in het fysieke boek ook zo is, dat je dan heel makkelijk paragraafjes kan opzoeken. Er is nu letterlijk één: tweetaligheid leidt tot taalachterstand en dan ga je daar naar toe en dan kun je precies lezen is dat nou zo of niet? Spoiler alert: nee.

00:29:53
Sharon Unsworth: Nou, als er luisteraar zijn die al langer naar Kletsheads luisteren, dan weten ze dat dat wel niet het geval is. Dus wat geef je het boek als eindoordeel dan, hoeveel sterren geef je het uit vijf?

00:30:06
Caryn Hart: Viereneenhalf, met die kanttekening dat er dus ook dat het wat mij betreft nog eenvoudiger kan.

00:30:12
Sharon Unsworth: Ja. Oké, dus dat is wat jou betreft het enige minpunt?

00:30:15
Caryn Hart: Yes, dat is het ja, ik heb er zelf echt heel veel dingen uit geleerd, terwijl ik dacht dat ik toch wel een beetje aardige basiskennis had.

00:30:21
Sharon Unsworth: Nou, dus zelf als je iets denkt te weten, is het een goed boek om daar verdere verdieping te vinden.

00:30:27
Caryn Hart: Precies, ik zou het niet mooier kunnen verwoorden.

00:30:29
Sharon Unsworth: Een voornamelijk positieve beoordeling dus van onze ouder op de panel: Caryn. Ook ik was heel positief over dit boek. Het is helder geschreven met een duidelijke structuur. Qua publiek denk ik dat er echt iets in zit voor zowel ouders als professionals. Hij mag zich dus zeker een gids voor ouders en opvoeders noemen. Het boek begint heel breed met een discussie over taal als een middel om te communiceren en de vraag of dieren ook taal hebben. Dat was voor mijn gevoel een beetje te breed, maar ik kan me voorstellen dat er lezers zijn die dat interessant vinden. Het boek is geschreven door twee wetenschappers en dus kun je denk ik wel verwachten dat de antwoorden die ze geven op de veelgestelde vragen onderbouwd wordt met inzichten vanuit het onderzoek. En dit is zeker zo. Ik vermoed dat er hier en daar misschien te veel details over het onderzoek zijn voor sommige lezers, maar dit hangt denk ik af van je eigen achtergrond en interesses. De combinatie van verslag doen van onderzoeksresultaten en concrete voorbeelden uit het praktijk, dus dat was de de forum waar Caryn het over had, dat werkt heel goed en het helpt om het allemaal wat toegankelijker te maken. Al denk ik, net zoals Caryn, dat dit boek voor veel mensen toch te ingewikkeld zal zijn. Het grootste minpunt is echter dat het boek inmiddels bijna negen jaar oud is en dus veel van de laatste wetenschappelijke inzichten niet meeneemt. Nou, ik denk niet dat dit tot heel andere adviezen zou leiden, maar het zou hier en daar voor extra verdieping of nuances kunnen zorgen. Voor mij dan vier sterren voor het boek van Elisabeth van der Linden en Folkert Kuiken. Het laatste boek dat we gaan bespreken gaat over kinderen die met drie of meer talen opgroeien. Dat is Raising Bilingual Children by Julia Festman, Greg Poarch en Jean-Marc Dewaele.

Raising Bilingual Children – Julia Festman, Greg Poarch & Jean-Marc Dewaele

00:32:27
Sharon Unsworth: Dit boek is in 2017 uitgegeven door en is maar liefst 83 pagina’s lang, heel kort dus, en hij kost 12 euro. Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk geeft redenen om je kind meertalig op te voeden voordat ze naar school gaan. Het tweede hoofdstuk bevat de persoonlijke verhalen van de auteurs en hun kinderen. Derde hoofdstuk geeft tot achtergrondinformatie over het leren van taal en de verschillende aanpakken die er zijn. Het vierde gaat om taalbeleid binnen je familie en het vijfde bevat praktische tips om succes te boeken en hoe je om kunt gaan met zorgen of problemen die je tegenkomt. Het doel van het boek is om informatie en ervaringen te delen over het leren van drie talen tegelijk. De auteurs willen advies geven die gebaseerd is op wetenschappelijke inzichten, maar tegelijkertijd niet te wetenschappelijk zijn. Ze willen dus op de vragen focussen die ouders hebben en dus zo toegankelijk mogelijk zijn. Een beoogde doelgroep is dus ouders van verschillende opleidingsniveaus. Julia Festman is hoogleraar meertaligheid aan de pädagogische Hochschule in Tirol in Oostenrijk. Greg Poarch is in 2013 gepromoveerd hier aan de Radboud Universiteit en werkt tegenwoordig aan de Rijksuniversiteit Groningen. En Jean-Marc Dewaele is hoogleraar toegepaste taalkunde en meertaligheid aan Birkbeck College in Londen, en ze zijn alle drie experts op het gebied van meertaligheid. Dit boek bespreek ik met Mari Varsányi, ouder van onze panel en als eerste met wetenschapper Josje Verhagen. Josje is onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en is al twee keer te gast geweest op Kletsheads, toen ze ons in aflevering twee van dit seizoen over de meertalige opvang heeft verteld. Ze was ook in het eerste seizoen waar ze antwoord gaf op de vraag of meertalige kinderen beter zijn in communiceren. Ons gesprek vond buiten plaats op een corona-veilige locatie dus, eerder dit jaar, maar wel met aardig wat wind. Ik begon door te vragen wat ze van het boek vond.

00:34:50
Josje Verhagen: Ik vond het boek interessant. Ik vond het ook wel goed leesbaar. Ik vond het vooral heel goed onderbouwd. Ik ben, ik ken natuurlijk de literatuur redelijk en ik ben weinig dingen tegengekomen waarvan ik dacht, daar kun je het echt heel erg mee oneens zijn. Een enkele keer, dacht ik, ze brengen het meertaligheid nu wel heel positief. Er zijn ook wel onderzoeken die laten zien dat je helemaal niet per se allerlei cognitieve voordelen hebt, bijvoorbeeld, en daar gaan ze wat er aan voorbij. Maar over het algemeen was ik het er dus heel erg mee eens wat ze schreven en dat vond ik prettig, want je ziet ook wel in sommige meer toegankelijke, beetje populair wetenschappelijke artikelen dat er soms gewoon dingen staan waarvan je weet op basis van de literatuur dat het niet klopt en dat had ik hier weinig, dus experts aan het woord. Ik vond het wel ook, ik heb nu vooral gezegd wat ik er goed aan vond, ik vond het af en toe ook wel wat technisch en ik dacht ik lees, ik ben, ik weet niet of dit voor elke ouder even makkelijk te lezen is.

00:35:48
Sharon Unsworth: Wat bedoel je met technisch precies?

00:35:51
Josje Verhagen: Dat er soms wel wat voorkennis verondersteld werd of dat termen gebruikt worden waarvan ik dacht, zijn die zomaar voor iedereen meteen te begrijpen? En in één van hoofdstukken werden ook heel veel, wel leuke, maar vooral heel veel voorbeelden gegeven van van het meertalig kind en toen kreeg ik bijna het idee dat wetenschappelijk paper aan het lezen was met de data analyse sectie waar de waar de voorbeelden kwamen. Dus ook daarvan denk ik: ja, daar moet je als ouder van houden en je kan het natuurlijk ook prima overslaan en dan de rest en uitpikken wat je wel leuk vindt. Ik heb eigenlijk drie sterke punten, je hebt er twee nu: goed leesbaar, over het algemeen goed onderbouwd en ik vond het wel genuanceerd. Dus waar zij bijvoorbeeld, ze doen een paar aanbevelingen. Ze zeggen als je je kind drietalig wil opvoeden, dan moet je hier en daar daaraan denken en dan kan dat heel goed. Dat is eigenlijk wat hun conclusie is, maar daar zijn ze wel meteen bij “wij hebben makkelijk praten, want wij hebben drie kinderen opgevoed, maar wij hadden talen die door iedereen gewaardeerd worden, Engels Duits, Frans, en wij zijn zelf taalwetenschappers dus als wij scheve blikken kregen van mensen, konden we daar prima op reageren en we hadden er vertrouwen in dat wij op de goede weg waren.” Ik vind dat ze heel goed hun aanbevelingen ook wel in perspectief zetten.

00:37:01
Sharon Unsworth: Nou mooi, andere zwakke punten?

00:37:04
Josje Verhagen: Dat het af en toe het technisch wordt en dat er bijvoorbeeld heel veel voorbeelden staan daar waar je denkt twee of drie waren ook genoeg geweest, zou ik wel als minder positief willen noemen hier. Ik denk ook dat het misschien niet voor alle ouders even geschikte lectuur is.

00:37:17
Sharon Unsworth: Oké, dus voor wie wel en wie niet?

00:37:19
Josje Verhagen: Nou, je zei net ze zeggen dat het voor ouders van alle opleidingsniveau’s geschikt zou zijn en toen ik het las kreeg ik wel de indruk dat je daar niet alle ouders even blij mee maakt. Dus dat toch vooral ouders zijn die misschien al wat weten van taal, die daarvoor hun werk of hun studie mee bezig zijn geweest en die ook wel wat hoger zijn opgeleid. Het is ook in het Engels hè, dus als je dan denkt aan Nederland, dan is het niet voor iedereen, denk ik, even makkelijke kost.

00:37:45
Sharon Unsworth: Oké.

00:37:45
Josje Verhagen: Zou nog één ding willen toevoegen. Ze zeggen helemaal aan het eind ook iets voor, over leerkrachten, en ze geven wat informatie over hoe je om kunt gaan met drietalige kinderen in de klas. Maar dat is heel summier. Dus ik denk dat de doelgroep toch vooral ouders zijn en niet zozeer de leerkrachten. Er is nog wel één punt dat me opviel, zij, die drie auteurs, die hebben eerst elk een hoofdstuk geschreven waarin zij zeggen hoe hun eigen kind of kinderen drietalig zijn geworden, hoe zij in de opvoeding te werk zijn gegaan. En dat principe vond ik ontzettend leuk, want je hebt een mooie inleiding eigenlijk op boek, op de adviezen en op meer dat wetenschappelijke. Je krijgt ook een beetje feeling voor wat er speelt die gezinnen thuis en hoe mensen heeft keuzes maken. Maar het minder sterke punt vond ik dat het eerste verhaal, de eerste anekdote, heel lang is en heel gedetailleerd uitgewerkt, en die andere twee eigenlijk wat minder. Dus dat was wat disbalans eigenlijk tussen die drie verhalen. Ja, ik kreeg ietwat het gevoel van een eerste versie van het boek, in plaats van de uiteindelijke versie.

00:38:46
Sharon Unsworth: Duidelijk. En wat is je eindbeoordeling?

00:38:50
Josje Verhagen: Niet aan te ontkomen toch, aan zo’n eindbeoordeling.

00:38:52
Sharon Unsworth: Nee.

00:38:53
Josje Verhagen: Ja, ik zou zeggen als het doel is elke tweetalige ouder te informeren, ongeacht voorkennis, opleidingsniveau, enzovoort, zou ik niet zo gaan zitten en drie sterren geven. Als het doel is om tweetalig ouders te informeren die al wat weten en die niet bang zijn om een wat minder eenvoudige teksten lezen, zou ik het vier of vijf sterren geven.

00:39:15
Josje Verhagen: Dus van Josje een redelijk positief eindoordeel, maar ze maakte zich wel zorgen over de leesbaarheid voor ouders zonder enige achtergrond in het onderwerp. De ouder in onze panel die dit boek heeft gelezen, Mari, heeft door haar werk wel een achtergrond in meertaligheid, maar was toch niet echt tevreden.

00:39:35
Mari Varsányi: Mijn naam is Mari Varsányi. Ik ben consultant op het gebied van intercultureel en inclusief onderwijs. Ik ben ook een moeder van een kind van drie. Wij voeden hem drietalig op. Ik spreek met hem Hongaars, mijn man spreekt Hebreeuws met hem en hij leert Nederlands op een kinderdagverblijf. Ja, dus, wij zijn lekker meertalig. Ja, wij zijn heel positief over zijn meertaligheid en ook voor onze familie is het heel fijn, maar weet je het geeft zeker ook wat uitdaging?

00:40:07
Sharon Unsworth: Ja, nou, we gaan het hebben misschien over die uitdagingen want die worden ook besproken in het boek. Nou, wat vond je van het boek?

00:40:16
Mari Varsányi: Nou, ik moet zeggen dat ik enigszins teleurgesteld was. Ik heb er meer van verwacht. Het begint ook heel mooi met de stelling dat dit hét boek wordt voor meertalige families. Nou, dat vond ik dus niet. Ik vond het gedeelte met de persoonlijke anekdotes te lang en dus irrelevant en ik vond de praktische tips eigenlijk het redelijk slecht georganiseerd. Dus daardoor vond ik het best een zwak boek.

00:40:44
Sharon Unsworth: Ja. Die zaten er in, maar je moest echt gaan zoeken daarnaar. Wat bedoel je?

00:40:51
Mari Varsányi: Ja, het kwam niet heel duidelijk naar voren, denk ik, de tips. Het was niet niet echt logisch opgebouwd en weet je dat stoort dan wel.

00:41:01
Sharon Unsworth: Je zei zelf dat je enige achtergrond hebt in meertaligheid en je werkt ook binnen het onderwijs. Denk je dat iemand die niet dezelfde achtergrond, dat misschien anders daarna zou kijken? Ik snap wel dat, dat is dat een lastige vraag, hè als je moet jezelf gaan verplaatsen in de huid van iemand anders. Maar wat denk je daarover?

00:41:23
Mari Varsányi: Ja, dat vind ik een hele goeie vraag. Ik me ook zelf afgevraagd van hé, weet je, in hoeverre keek ik nu naar dit boek, als ouder en in hoeverre ook als professional? En ik denk dat ik dat allebei deed. Ik denk dat als iemand helemaal blanco ingaat, echt zonder kennis van van meertaligheid en wel als in ouders van een meertalig kind die daar wel benieuwd naar is en dat van niemand anders kent. Ik denk dat dat je dan wel wat handige tips en inzichten krijgt. Het zijn vooral de inzichten, maar als we iets meer bekend bent met het thema, dan vind ik dat het niet echt een verrijkend boek is.

00:42:06
Sharon Unsworth: Oké, duidelijk en de drie auteurs zijn zowel onderzoeker als ouders. Zag je dat terugkomen in het boek?

00:42:13
Mari Varsányi: Nou, weinig, weinig en soms denk ik van wel, maar dan op een beetje een storende manier ook, hè, met die eerste ouder, die vader die dan nou ja, alles opschrijft over zijn dochter. Ik vond het eigenlijk een beetje, ja, eng. Nou ja, gewoon niet zo fijn om te lezen en voor de rest vond ik het boek en de tips, nou ja, niet goed onderbouwd. Zij hebben echt nauwelijks of helemaal niet naar de literatuur geweest en ik weet dat het een bewuste keuze was van de auteurs. Dat hebben zij ook benoemd, maar ik vind het toch wel dat dat het daardoor in de zwakkere boek is.

00:42:53
Sharon Unsworht: Dus voor jou hadden, wat juist wat meer verwijzingen naar de wetenschappelijke literatuur gekund.

00:42:58
Mari Varsányi: Ja, ja.

00:42:59
Sharon Unsworth: Dus je hebt nu een aantal zwakkere punten genoemd, zijn er wat jou betreft ook sterkere punten van het boek?

00:43:04
Mari Varsányi: Ja, ik vind wel dat je het boodschap krijgt van, weet je, meertaligheid is zo divers, het heeft zoveel verschillende vormen en dat er geen één juiste manier is om een meeratlige gezin te zijn, om jou meertalig kind op te voeren, en dat vind ik wel een heel fijne boodschap om aan de ouders te geven. Dus dat, dat vond ik een sterk punt.

00:43:31
Sharon Unsworth: Ja, oké. Denk je dat het boek zijn doel heeft bereikt om, ja, informatie/ervaring te delen over meertalig opvoeden, wetenschappelijk gebouwd en voor ouders van verschillende opleidingsniveaus?

00:43:44
Mari Varsányi: Nou, ik vind niet, niet goed genoeg, nee, en dat vooral vanwege die slechte organisaties vanuit het boek, hoe het de inhoud aanlevert, maar ook vanwege die anekdotische gedeelte, wat dan wel wellicht wezenlijk grote deel van dit boek is. Ja, ik vind dat zij het veel beter kunnen opbouwen en als zij echt voor één handige gids wilden gaan en dat was denk ik wel de bedoeling.

00:44:15
Sharon Unsworth: Ja, en wat is je eindoordeel?

00:44:17
Mari Varsányi: Ja, ik vond aan de techniek en matig boek vanwege het anekdotische karakter en de slecht georganiseerd inhoud en daardoor zou ik dit boek eigenlijk niet, niet aanraden aan families. Ik hoop dat er betere boeken zijn. Ik vind het is helemaal wel heel belangrijk en ik zou ook graag een beetje een goed onderbouwd en goed georganiseerd boek over deze dingen willen lezen en ook vooral aan mijn vrienden aanbevelen en dat, die, dat gedachte had ik wel meteen aan het begin, toen ik de inleiding las van oh, nou, wat fijn, misschien kan ik dit aanbevelen aan mijn vrienden, die daar veel, veel minder begrip op hebben. Maar ja, toen het begon met die persoonlijke verhalen en toen dacht ik: ja, ja, dan krijg je toch niet de informatie die je wilt en de tips dan ook maar deels. Is ik hoop dat er een betere, een beter boek is over deze dingen.

00:45:10
Sharon Unsworth: En dus je eindcijfer wordt?

00:45:13
Mari Varsányi: Twee, matig.

00:45:15
Sharon Unsworth: Mari was dus best teleurgesteld met het boek. Het voldeed niet aan haar eigen behoefte en ze vond dat het juist geschikter zou zijn voor ouders zonder enige achtergrondkennis van het onderwerp. Wat vond ik? Ik vond dat het boek in een toegankelijke stijl was geschreven en het was ook heel positief van insteek. Er zitten veel concrete tips door het hele boek heen en vooral in het laatste hoofdstuk en ik denk dat deze wel voor ouders nuttig zullen zijn. Hij is ook heel kort, dus lekker leesbaar als je weinig tijd hebt, maar de structuur van dat boek laat hem in de steek. Dat hebben beide van onze experts aangegeven en daar ben ik volledig mee eens. Het boek heeft wat rigoureuze redactie nodig. Het was juist de bedoeling om niet te wetenschappelijk te zijn, dus ik snap de keuze van auteurs om niet te veel naar het onderzoek te verwijzen. Tegelijkertijd vind ik het wel jammer dat op het moment dat ze dat wel doen, ze het vooral hebben over wat er met woorden en woordenschat gebeurt. Grammatica en klanken krijgen nauwelijks aandacht, terwijl taal natuurlijk veel meer is dan woorden alleen. Ik zou dit boek niet meer dan drie sterren willen geven. Het is makkelijk te lezen, zal voor vele ouders geruststellend zijn, maar voor mijn smaak zijn er veel te veel persoonlijke anekdotes en de onduidelijke structuur zorgt ervoor dat die niet echt gebruiksvriendelijk is.

00:46:34
Sharon Unsworth: Dat waren dus onze drie boeken over het opvoeden van meertalige kinderen, beoordeeld door een panel van ouders, wetenschappers en onderwijsprofessionals. Mijn dank aan Femke, Elma, Bianka, Caryn, Josje en Mari voor hun deelname name aan deze aflevering. Natuurlijk lezen wij deze boeken allemaal door een bril die gekleurd is door onze eigen expertise en ervaring en deze is misschien anders dan die van jou. Maar ik hoop dat je nu een beter idee hebt over welke van deze drie boeken een goede keuze zou kunnen zijn voor jou of voor iemand die je kent. Je kunt de details van alle drie de boeken in de shownotes vinden op de website of in je podcast app. Zit hier nog geen boek tussen voor jou? Luister dan naar de Engelstalige editie van Kletsheads, want daar bespreken we in de laatste aflevering twee andere, Engelstalige boeken: Bilingual Children: A Guide for Parents door Jürgen Meisel en Maximizes your Child’s Bilingual Abilities door Adam Beck. Dit laatste zit echt bomvol met heel veel praktische tips. Dus Bianka, dit is denk ik het boek dat jij wilt.

00:47:40
Sharon Unsworth: Wil je meer weten over Kletsheads? Ga naar http://www.kletsheadspodcast.nl. Daar vind je ook meer informatie over deze aflevering. Wil je geen aflevering missen? Abonneer je dan op Kletsheads via je favoriete podcast app. Bedankt voor het luisteren en graag tot de volgende keer.

Dit transcript is gegenereerd met behulp van amberscript.nl en gecheckt door Aniek Ebbinge.