00:00:15
Sharon: Welkom bij Kletsheads podcast over meertalige kinderen. Mijn naam is Sharon Unsworth, taalwetenschapper aan de Radboud universiteit Nijmegen, en moeder van twee meertalige kinderen. Daar zijn we weer met een nieuwe aflevering, de een na laatste. Dit keer gaan we het hebben over meertalige boeken. Wat zijn meertalige boeken? Hoe kun je ze gebruiken, thuis of op school? En waarom zou je dat überhaupt? Willen we leren, zoals altijd over het onderzoek hierna. Gast Frederike Groothoff geeft je allerlei concrete tips voor in de praktijk en een lat Clatch ontmoeten we Chris Sterkens, maken van meertalige boeken door met de podcast meertalige boeken. Je ziet ze steeds vaker in de bieb of boekenwinkel maar ook op scholen. Dit zijn boeken waar Hetzelfde verhaal in twee of meer talen wordt verteld, meestal met de ene taal, links en andere taal, rechts of onder elkaar. Een andere variant is een digitale prentenboek dat in verschillende talen wordt voorgelezen bijvoorbeeld via een, een ab of een website. Maar hoe kun je dit soort boeken als ouder of leerkracht het beste gebruiken? En wat voor effect heeft het lezen of voorlezen van zulke boeken precies? Wat mag je daarvan verwachten? Daar gaan we het in deze aflevering over hebben. We gaan het een beetje anders doen dan Normaal, want ik heb niet één, maar twee gasten die ons meer over dit onderwerp gaan vertellen. Frederike is in het verleden basisschoolleerkracht geweest. Op een taalschool heeft het daar ook onderzoek verricht en werkt nu op allerlei projecten over meertaligheid in het onderwijs. Zij gaat heel veel concrete tips met ons delen over hoe je als ouder of leerkracht meertalige boeken kunt gebruiken. Er is niet zo heel veel onderzoek gedaan naar het gebruik van meer Taalboeken zeker niet in Nederland en België, maar vanuit internationaal onderzoek kunnen we het één en het ander leren. Ik vat zo meteen de belangrijkste bevindingen voor je samen, en we beginnen met lets klets daar spreek ik met Chris Sterkens zij is drijvende kracht achter NikNak, een uitgeven van meertalige boeken in België. Ze vertelt over waarom ze hiermee is begonnen en over de boeken die zij in hun collectie hebben.
00:03:03
Chris: Ik ben Chris Sterkens, ik ben coördinator van Vzw herken en dat is de uitgever van de meertalige kinderboeken van NikNak.
00:03:12
Sharon: En wat is NikNak?
00:03:15
Chris: Ja, NikNak is eigenlijk een merknaam. De boekjes zelf dragen die naam, maar het ja, de organisatie die ze uitgeeft heet, herkent wat eigenlijk. Dus iedereen betekent trouwens in het Turks, maar dat is een mooi, een logo eigenlijk. Ja.
00:03:33
Sharon: Ja, en en wat is jouw rol precies hierin.
00:03:36
Chris: Wel, ik, ik ben eigenlijk gewoon gestart met het idee van de meertalige boekjes ondertussen twaalf jaar geleden. Altijd vliegt en ja het het, het staat voor heel leuke, kleine, eenvoudige boek ken die het Nederlands met een andere taal combineren en vooral met het doel om aandacht te geven, ook aan talen die minder in de aandacht komen. Het is een een manier om via leuke boekjes de thuis talen naar de oppervlakte te brengen en aan iedereen de boodschap te geven van lees, maar ook als dat in je thuistaal is of in een andere taal. Het maakt niet uit, als je maar plezier hebt met lezen. Wat is jouw eigen achten dan? Ik ben marketeer communicatiespecialist als ik het zo mag noemen, maar ik had wel als kind al heel vroeg de droom om schrijfster te worden, maar ik heb voornamelijk gewerkt in bij uitgeverijen zei het niet in kinderboeken maar educatieve uitgever en een wetenschappelijke en daar deed ik marketing en communicatie.
00:04:42
Sharon: En hoe? Hoe ben jij op het idee gekomen dan om niks op terecht!
00:04:46
Chris: Echte, moet ik misschien even terug teruggaan. Ik ik had al twee kinderboeken zelf, fantasie, boeken geschreven, nageleefd zal ik het dan noemen. Dat gaf me heel veel voldoening vooral ook als ik van kinderen reactie erop kreeg. Dat was heel fijn, ik miste nog iets, ik miste nog een extra dimensie, dus ik ging nog wat wat verder zoeken wat ik nog kon doen. En dan kwam ik terecht bij een organisatie, een beetje zoals de voorleesexpress maar dan kleinschaliger in Antwerpen, de boeken karavaan daar ging ik als vrijwilliger me ook thuis voorlezen bij anderstalige gezinnen. En op zo’n info dag, waar alle vrijwilligers bij mekaar komen, dan had ik op dat moment een boek in handen waar Nederlandse, Turks en Frans naast elkaar stonden. En ik had al gezien dat dat het voor ouders heel moeilijk was om ons advies te volgen van ga naar de bib en zoeken ook zelf eens een boek uit. En ga ook voorlezen omdat daar enkel Nederlandstalige boeken waren. Dus dacht ik: ja, hé, een anderstalig boek of een meertalig boek, dat hebben we nodig en ben ik volop gaan surfen en eigenlijk maandenlang rondgekeken van alles onderzocht en het was haast niet te vinden. En toen, ja voor mij ook de puzzel in mekaar, omdat ik uit de uitgever Ld kwam. Ik had kennis van de grafische sector, ik hou enorm van talen. Ook het zelfbeeld van kinderen is voor mij super belangrijk. Dus ja, dat allemaal bij mekaar.
00:06:14
Sharon: Zeker, ik ga je zo vragen over: naar welke welke talen gaat het? En zo? Maar ergens ben ik heel benieuwd naar de naam. Hoe ben je bij knak gekomen?
00:06:24
Chris: Vraag krijg ik ook wel vaker. Het is een een, een beetje zoeken, maar je kent een wip, hè uiteraard je kent weet waarom. Waar ik woon, in provincie Antwerpen. Daar hebben we een dialect, in ons dialect noemen we dat een quick en een quick qua betekent eigenlijk: je gaat de ene gaat omhoog, de andere gaat omhoog. Dus we zien gaat om te bekomen en dat idee vond ik heel leuk in het in het concept van meertalige boekjes van de ene taal naast de andere en en dan heb je, kijk je naar de ene dan kijk je naar de andere, dus elke taal gebeurt.
00:06:57
Sharon: Ja.
00:06:57
Chris: Ja.
00:06:58
Sharon: Ja, leuk, je weet wel dat het wel iets betekent in het Engels, hè.
00:07:03
Chris: Dat heb ik dan achteraf ontdekt en het viel ook heel goed mee, want dat paste perfect bij het concept, omdat het was niet mijn bedoeling om kinderboeken te gaan maken zoals ze kinderboeken doorgaans kennen, met een hardcover mooie prenten en dat dat was ondergeschikt voor mij. Dat was vooral het plezier, een kleinigheidje een beetje een een, het idee van een snee, bijna iets dat je in je hand pakken, dat je misschien impulsief en even nog meepakt voor de kinderen. Dat was het oorspronkelijke idee en een in het Engels effectief in staat voor een ProRail dat toch wel dat je koestert, dat wel een waarde heeft, maar eigenlijk een kleinood is en en ik vond dat eigenlijk een heel, heel mooi meegenomen dat het dan ook.
00:07:47
Sharon: Ik wilde zeggen: ja zeker, je zei al, er zijn verschillende talen. Nou.
00:07:51
Chris: Ik ben ook aanvankelijk begonnen met na te kijken welke groepen van mensen. Welke taalgroepen zijn er vooral aanwezig in Vlaanderen en ook in Nederland? Als minderheid staat dan maar toch redelijk grote groepen heb je uiteraard Turks en Arabisch. Dat zijn talen die eigenlijk bij elke nieuwe titel erbij zitten. Naast heb je ja, België is een tweetalig land, Frans is belangrijk bij ons is ook een taal die door andere mensen in de wereld als tweede taal ook wel vaak gesproken wordt. Dus Frans zit erbij. Pols is ook een belangrijke groep, in, in Antwerpen vooral, maar in Nederland ook. Zeker, ja, en dan dan heb je een een hele reeks van talen. Het zijn er op dit moment 28 op de website. Daar zit bulgaars uiteraard nu russe en erin ook redelijk wat tussen. Daar heb je somali tegen, Roemeens Spaans, Portugees had ik al, maar hebben we nog, we hebben zo Heleen ingaan, dan bekijken we dat bij elke nieuwe titel van oké, welke talen hebben we in het? In het aanbod is er een taal die gevraagd wordt wordt, maar waar het aanbod nu wat kleiner is, dan doen we die erbij. Het is een beetje ja, zoeken, uitzoeken wat er nog bij kunnen. En natuurlijk ook vind ik goeie mensen om de vertalingen te doen, want dat kan ik niet.
00:09:16
Sharon: Ja, dan heb je een vaste club van vertalers?
00:09:19
Chris: Nou, het, het is al een clubje aan het worden. Soms wisselen we wel eens. Het blijft niet altijd heel lang duren. Soms is het ook een beetje zoeken naar de goede persoon, want je kan niet altijd zelf oordelen of het allemaal goed gedaan is. Ze zoeken. Ja, zo vaak ik kan of waar ik kan, probeer ik altijd nog een extra iemand native speaker te vinden die het ook nog eens leest.
00:09:42
Sharon: Ja, dus hoe hoeveel titel zijn er dan?
00:09:45
Chris: Op dit moment dacht ik dat we er een, een, een vijfentwintigtal op de website hebben. We hebben een webshop waar je ze allemaal vindt, maar in de voorbije jaren in totaal zijn er wel meer dan 50, denk ik, al gemaakt. Ja, een titel gaat een paar jaar mee, dus dat dat dus ik. Ik probeer een beetje te kijken van oké, als er veel vraag naar is, drukken we wat bij. We werken, ook in heel kleine oplages, omdat ik niet met grote stok wil zitten en door heel die diversiteit aan talen heb je. Dat is gewoon gekke werk als je daar overal stok van gaat aanleg.
00:10:18
Sharon: Ja, en schrijf jij de boeken zelf of hoe werkt dat?
00:10:22
Chris: Want toen ik begon, ik was al eens aan een mama met twee jonge kinderen nog en ja, ik, ik heb gewoon een beetje van mijn spaargeld gebruikt om om te starten met een eerste boekje, heel voorzichtig tweede boekje en dan verkocht: wat had je weer wat centen? En zo is dat geleidelijk opgebouwd. En dat was inderdaad zo dat ik wat ik deed. Ik vertrok gewoon van stok beelden, ik kocht beelden aan waar ik potentieel in zag, van oh. Daar kan ik iets mee en dan zocht ik naar een, een verhaal of een thema. En zo maakte ik inderdaad heel eenvoudige kleine verhaaltjes eerste boekjes die we maakten waren vooral voor kinderen vanaf een jaar of drie tot tot vijf, zes, heel simpele boekjes ja, naarmate dat ik stapje voor stapje wat wat groter werd en wat wat ja op zijn eigen benen kon staan, zijn er ook wel verhalen gekomen van andere mensen die die ik tegen kwam. En dan hebben we er wel eens een illustrator op kunnen zetten, want het kost geld om tekeningen speciaal te laten maken. Heel terecht. Ook dat is veel werk. Maar die middelen had ik in het begin helemaal niet, heb ik ook vandaag nog niet altijd, dus het het het is er altijd een beetje zoeken van. Heb ik budget om dit boek te brengen met met specifieke illustraties ervoor.
00:11:35
Sharon: Ja, ja, en zijn die boeken nu ook voor oudere kinderen?
00:11:39
Chris: Ja, en we werken er nog volop aan. Er zijn ondertussen ook al wat verhalen verschenen. Het blijven tot nog toe vooral prentenboeken maar prentenboeken kunnen voor mij ook voor grotere kinderen. Er zijn nog van die dingen die je eigenlijk op verschillende niveaus kan gaan interpreteren en kan gaan over nadenken. En dat is een beetje aan de begeleider van de kinderen om om, om om ze te stimuleren, van der op hun niveau over te gaan denken. Dus er zit wel wat speelruimte in de verhalen en er zijn er in de, in wat ze noemen de Plein onderweg. We zijn er een aantal nog aan het maken, dus dit najaar komen er nog meer. Het. Het stelt ons ook voor een uitdaging, maar omwille van dat leesniveau omdat we zijn vertrokken van voorleesboekje maar als je naar oudere kinderen gaat, dan spreek je ook vaak van van zelf lezen. En dan is het de grote vraag: ja, wat kunnen ze lezen, in welke taal? Want hebben ze onderwijs gehad, al of niet in een eerste land waar ze woonden dus dan komt ook wel de vraag van ja. Kunnen we dat ondersteunen, bijvoorbeeld met Audio.
00:12:41
Sharon: Ja, heb je heb je zicht op wie de boeken gebruikt en hoe?
00:12:45
Chris: Wel, mijn allereerste idee, toen ik startte, was van oh. Ik ga de boekjes echt rechtstreeks bij de bij het publiek waar ik het voor doe, aanbieden, bij de kruidenier, bij de bakker en daarnaast de casa even voor twee, drie euro meer hooguit maar dat is wel een een beetje utopie want ik krijg ze niet zo lage prijs. De kosten zijn daar hoog en twee, de mensen waarvoor ik het doe, hadden in het begin hebben we ook een bevraging gedaan in in Gent, ook een Vlaamse stad en dan bleek van. Mensen waren wel ontroerd, maar hadden niet het budget of hebben niet de nood om zelf boeken te kopen. Zij verwachten dan dat het via de school of via de bibliotheek tot bij hen zou geraken en dat is ook gebleken. Dus het is vooral het zijn vooral bibliotheken en scholen die ze die ze bestellen, ook organisaties die op één of andere manier met kinderen werken, deel divers of nieuwkomers, privaat of particulieren bestellen ze uiteraard ook, omdat het ook een webshop is voor eigen familie. Cadeautjes geboorte heb ik algemeen, maar scholen en bibliotheken zijn wel de grootste gebruikers. In bibliotheken heb je ook groeien in groeiende mate taalpunt plekjes waar anders en meertalige boeken te vinden zijn.
00:14:03
Sharon: Meer taal, collecties kosten ok.
00:14:06
Chris: Eigenlijk, we hebben grote molen, drie formaten en de boekjes gaan van tien tot veertien euro. Het zijn ook wel allemaal soepele kaften, niet allemaal. Soms hebben we een hardcore dat voor de prijsklasse daar zit tussen, en de hele grotere formaten de formaten die als michi kan gebruiken dat die gaan zo zitten net onder de 30 euro op het moment.
00:14:32
Sharon: Ja, ja, oké, maar dat is dat is voor andere doeleinden denk ik, dan gewoon zomaar voorlezen thuis over. Hè, we gaan richting de afronding. Dan ben ik heel erg benieuwd naar waar ben jij nu het meest trots op het geheel?
00:14:47
Chris: Het geheel van het parcours, niet boekjes op zich, maar het feit dat ik een rol heb kunnen spelen in in heel de perceptie van anders en meertaligheid en vooral in de beleving van kinderen, van die anders en meertaligheid zo die die die grote ontdekking, moment, die ontroering mijn dochter had, ooit zat ooit op de bus met een man die een Arabisch nika boekje, een boekje met Arabisch aan het lezen was en die zat te lachen en dat, dat is zo een beeld, daarvoor doe ik, het weet je, er zou gebeuren heel veel onderzoeken en er zijn heel veel studies en rapporten die je kan lezen. Maar Nina brengt materiaal waar je iets mee kan doen en dat is, denk ik, waar ik, waar ik me ook heel trots over voel van de onderzoek. Ik ben geen onderzoeker, ik ik ben geen onderwijzeres maar ik deed dit vanuit een een, een, een spontane reactie, een gevoel dat ik negen bij die kinderen. Ik ben heel blij dat ik een instrument voorzie en dat dat instrument zorgt, dat er een beweging, dat die beweging gestut wordt en dat er dingen gebeuren bij die gezinnen, in die klassen, bij die kinderen. Dat is waar ik enorm trots op ben, ja.
00:16:00
Sharon: Ja, nou, helemaal fijn en ja is helemaal terecht dat u zo trots bent daarop. Hoe ziet de toekomst van meertalige kinderen in Vlaanderen, belgië-Nederland eruit volgens jou?
00:16:14
Chris: Het is wishful thinking maar voor mij, voor mij zijn de de meertalige kinderen van vandaag. Dat zijn de jokers van de maatschappij, mensen die een heel veel, een een veel bredere blik hebben op het wat ze om zich heen zien. Daarom zijn ze voor mij ook veel inzetbaar, er in de, in, in, ja, in de samenhang van de maatschappij, ook als bron, maar het het feit dat die kinderen ja, gewoon die brede kijk hebben en en een heel belangrijke rol krijgen. Maar het hangt er ook een beetje vanaf en ja, sorry dat ik zo die maar benadruk we hebben denk ik, nog wel een weg te gaan in het een beetje relativeren misschien van Koning, Nederlands en het beoordelen van iemand kan potentieel op basis van de de staat van het Nederlands bij bij bij dat kind-zijn en we gaan gewoon naar een veeltalige maatschappijen en het begrip landstaal wordt misschien ook wel een een, een iets dat dat er discussie zal staan. Maar dan spreek ik misschien over heel verre toekomst. Maar ik denk ook dat wat we misschien traditioneel zouden zeggen, eentalig Vlaamse of Nederlands, Nederlandse kinderen bestaan die nog wel, want mijn kleindochter van vier jaar, die spreekt ook wel wel mondje Engels en die die die pikt dingen op. Dus elk, ja, ieder kind vandaag gaat met meer dan één taal opgroeien. Dat is toch ja, zo vanzelfsprekend, gewoon.
00:17:48
Sharon: Ja, ja, mooi, dat lijkt me een mooie manier om af te sluiten. Dank je wel, Chris.
00:17:57
Sharon: NikNak is natuurlijk slechts één van de uitgevers van meertalige boeken. Een andere populaire uitgeven is Lappa. Lappa maakt boeken voor baby’s peuters en kleuters in allerlei verschillende talencombinaties telkens over dezelfde karakter lappen die allerlei avonturen beleefd. Bijvoorbeeld in een nieuwste titel gaat lappen naar school. Dat boek is beschikbaar als meer taalversie in het Pools en Turks en komt ook met acht dagritme kaartjes bij. Boekje, boek, dat schrijf je in, dan boek, boekje, boek. Daar vind je boeken in allerlei talen. Dat zijn geen meertalige boeken, maar wel een goede plek om te kijken. Als je op bezoek bent naar één talige boeken in de andere taal, dus een andere taal dan een Nederlands, bedoel ik. Natuurlijk lees je liever digitaal, dan zijn er ook een aantal abs beschikbaar met meertalige boeken, waaronder boeken, boeken. En dan schrijf je zoals boeken in het Engels, met een aan het einde, dan twee keer boeken, boeken en wing winks schrijf je wing vleugel in het Engels, maar dan met ze aan het einde. Alle links staan in de shownotes de beschrijving van de podcast die je in je podcast heb of op de website vindt. Wat weten we uit onderzoek naar het gebruik van meertalige boeken? Wat voor effect heeft het lezen van dergelijke boeken op kinderen en hun ouders? Zoals ik in de inleiding al zei, is voor zover ik het weet, weinig, misschien zelfs geen onderzoek over dit onderwerp dat in Nederland is uitgevoerd, maar in het buitenland is wel het één en het ander al uitgezocht. Ik vat nu de belangrijkste bevindingen voor jullie samen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat meertalige boeken de taalontwikkeling van kinderen bevordert in beide talen. Door hetzelfde verhaal in twee talen te horen, kunnen kinderen hun kennis van de ene taal inzetten om nieuwe woorden te leren in de andere, en dit gaat beide kanten op. Dus wees niet bang dat door meertalige of anderstalige boeken voor je klas of schoolbieb aan te schaffen dat dit schadelijk zal zijn voor het Nederlands van je leerlingen. Niets is minder waar. Er is onderzoek gedaan, niet alleen met de type meertalige boeken waar Chris het over had, dus waar op de ene pagina de ene taal zit en op de andere pagina de andere taal, maar ook met boeken waar er gemikt wordt. Dit was onderzoek met Spaans en Engels als de twee talen, en wat ze hebben gevonden, is dat als ouders voorlezen met een boek waarin gemikt werd, dus bijvoorbeeld waar af en toe woorden waren in de andere taal, dat de kinderen van deze ouders in die gezinnen die leerden veel meer nieuwe woorden dan kinderen die voorgelezen werd met een eentalig boek. Je kunt meertalige boeken inzetten om kinderen nieuwe woorden te leren in een zwakkere taal. Nou, er zijn niet zo heel veel boeken, denk ik, waarin er gemikt wordt op deze manier in het Nederlands of midden Nederlands, als één van de twee talen, maar ik denk dat het wel goed is om te weten dat ook dit soort boeken positieve effecten kunnen opleveren. Een andere aspect van de taalontwikkeling van kinderen, waar we positieve effecten vinden van het gebruik van meertalige boeken, is op hun taal bewustzijn, dus het kunnen nadenken en praten over taal. Dit is bijvoorbeeld gevonden in een onderzoek dat plaatsvond in Canada. Gast voorlezen. Voornamelijk ouders laten verhalen voor in één van de thuis talen van kinderen en dat deden ze nadat de leerkracht hetzelfde verhaal al had voorgelezen in het Engels, de de school taal. Deze voorlees momentjes werden ingebed in een reeks lessen over identiteit en talige diversiteit en er was ook een meer taal schrijfopdracht aan het einde. Dus we weten niet zeker of de effecten die gevonden werden alleen te wijten zijn aan een het gebruik van meertalige boeken. Maar wat ze wel hebben gevonden, is dat alle leerlingen beter werden in ja, praten over taal en het nadenken over taal, vergelijkingen maken tussen talen. Wat ook een mooie bevinding was van dit onderzoek, was dat de meertalige leerlingen, doordat ze ineens in een gezaghebbende positie waren in de positie van een expert, was dat zij ook een verbeterde zelfbeeld een meer zelfvertrouwen hadden. Ook de leerkrachten deden nieuwe kennis op over verschillende taal halen en hun schrijf systemen. Dat noemen we win-win win. Het gebruik van meertalige boeken kan ook positieve effecten hebben op ouders. Het kan de taalontwikkeling van de ouders helpen. Dus net zoals de ouder het kind nieuwe woorden kan leren in de thuistaal zo kan het kind de ouder nieuwe worden leren in de school taal. Dus als ouders die niet zo taalvaardig zijn in een Nederlands meertalige boeken lezen met een kind, kan dat ook hun eigen taalontwikkeling in het Nederlands helpen. Wat ook blijkt uit onderzoek, is dat het inzetten van meertalige boeken op school, zeker als je ouders erbij betrekt zoals in het onderzoek in Canada waar ik het net over had, voor zorgt dat ouders zich meer betrokken voelen bij het leerproces van een kind en misschien ook meer geneigd zijn om meer te doen op school. Tenslotte als meer taalboeken voor zorgen dat jij als ouder meer gaat voorlezen met je kind, dan kan dit alleen positief zijn. We weten uit heel veel onderzoek dat het voorlezen een positief effect heeft op de taalontwikkeling en lezen. Ontwikkeling van kinderen. Daar heeft lees van een bos in de laatste aflevering van kletst over het lezen in thuis talen meer over verteld. Dus als je één ding kan doen voor je kinderen en het maakt niet uit in welke taal is dat voorlezen, je kunt voorlezen zien als de verse groenten van hun talige opvoeding. Kortom allerlei redenen om aan de slag te gaan met meertalige boeken. We sluiten deze aflevering af met een gesprek met frederieke groto expert meertaligheid in het onderwijs. Nou, we hoorden net van Chris over de meertalige boeken van NikNak. Nog zijn ook allerlei andere uitgevers van dit soort boeken heb ik ook net genoemd. Ik heb de indruk dat meertalige boeken steeds bekender worden. Hè, je ziet er wel vaak voorbijkomen wordt meer gebruikt. Wat? Wat zie jij Frederike in de praat?
00:25:31
Frederike: Kijk, ja, nee, inderdaad, je kan ze makkelijker aanschaffen de range aan talen is wel meer uitgebreid en überhaupt dat ze bestaan, dat dat er is, dat merken en iets meer mensen. En dan oh, hé, dat is leuk, dat is misschien wel een aanvulling voor bij ons thuis of in de bibliotheek of op de schoolbibliotheek dus je ziet het wel steeds meer op scholen en ja in in de boekenhandel.
00:26:00
Sharon: Ja, ja, mooi en en zojuist heb ik ook verteld over onderzoeksresultaten of het gebruik van dit soort boeken. Hè dus dat er allerlei positieve effecten kunnen zijn, tenminste dat weten we van het, van het onderzoek dat dat de eerste is, niet zo heel erg fel, zeker niet in Nederland, maar gewoon allerlei redenen, dus om die boeken meer taal geboekt gaan gebruiken. Maar ja, hoe doe je dat? Nou? Ja, jij weet als geen ander, denk ik, hoe je die boeken kunt inzetten voor om om die voordelen juist te gaan pakken. Laten we beginnen met de situatie thuis voor voor wat voor ouders of gezinnen zijn meertalige boeken handig? Ja.
00:26:42
Frederike: Eigenlijk voor alle gezinnen kijk je kan het natuurlijk heel heel simpel voorstellen: boeken in twee talen en de ene ouder, die leest de ene taal voor, de andere ouder leest andere taal voor of een broer of zus leest in de ene taal voor en een ander in een andere taal. Dus dan alle talen uit dat boek worden in het gezin gesproken en gelezen. Zo zou je het kunnen doen. Maar je kan het ook zien als een soort wisselwerking tussen school en thuis, dat op school het ene in de ene taal wordt gelezen, vaak dan het Nederlands, en dat de ouder of de broer of zus het thuis in de andere taal doet. Dus dat ja kan op allerlei verschillende manieren.
00:27:26
Sharon: Ja, ja, of als jij zelf als ouder geen Nederlands kunt, maar de oudere broers of zussen wel, dan zou je die ook voor het Nederlands kunnen inzetten en jij de andere taal bijvoorbeeld.
00:27:38
Frederike: Zeker, ja, ja en kijk, je kan natuurlijk ook samen naar allebeide talen kijken, zeker als je alle beide talen machtig bent. Maar dat is niet per se nodig, weet je, een boek is ook gewoon een boek om het verhaal mooi, ja, ervan te gaan genieten. Maar ja, je kan het ook wel gebruiken, zeker als een kind nieuwsgierig is naar hoe talen worden geschreven, dat ze dingen opmerken van hé, deze letters zijn: Hetzelfde of ze zijn heel erg anders. Of hé, aan deze kant begint het aan die kant de teksten bij de andere taal en een andere, aan de andere kant wel uitroeptekens of het kan van alles zijn. Maar nogmaals, ja, dat hoeft helemaal niet. Ik kan gewoon zeggen van nou, ja, we hebben gewoon een mooi verhaal in verschillende talen en daar gaan we van genieten.
00:28:29
Sharon: Ja dus je kunt ook bijvoorbeeld de ene ouder het verhaal op Maandag en het Nederlands, de andere ouder op dinsdag en het Italiaans.
00:28:40
Frederike: Ja, zeker, zeker, ja, en het is wel ja, sommige ouders die die willen, alle talen doen, maar soms geven kinderen de voorkeurs van nee. Maar mama of papa, jij bent van die taal. Dus nee, jij moet niet ook die die andere taal doen, terwijl ze dat soms wel willen proberen. En wat misschien ook wel grappig is, is dat het kind het gaat voorlezen, zelf in het Nederlands, en dat je als ouder misschien niet zo goed Nederlands begrijp. Maar ja, je kan ook wel meelezen waar het verhaal over gaat, dus dan mis je niet. Nou ja, wat wat de strekking is van het verhaal.
00:29:14
Sharon: Ja, ja, natuurlijk zijn meertalige boeken anders per definitie anders dan eentalige boeken, want er zitten nu eenmaal twee talen erin. Maar zijn er dingen waar je op moet letten bij het het lezen of het voorlezen van een meertalige boek ten opzichte van een eentalig boek?
00:29:30
Frederike: Ja.
00:29:30
Sharon: Ja.
00:29:30
Frederike: Nou, het ligt er denk ik ook heel erg aan hoe zo’n boek is uitgegeven want soms heb je een meertalig boek dat aan de ene kant Nederlands is en dan draai je het boek om en dan komt de andere taal. Dat leest natuurlijk heel erg anders dan als er twee talen op één bladzijde staan en ik heb een keer dat als tip gegeven voor een uitgever, dus dat heeft dan niks met ouders te maken. Maar ik wil toch even zeggen dat als er meerdere talen in zo’n boek, dan moet je ook echt gaan nadenken over welke taal is als eerste, welke taal? Als tweede? Zijn ze allebei even groot afgebeeld? Heb je een bepaalde kleur gebruikt en waarom die bepaalde kleur, want je kan dan zo onbewust ook een soort waardeoordeel geven van ja, maar dit is eigenlijk een belangrijker de taal dan dat andere en ik denk dat dat vooral heel erg duidelijk moet zijn dat een meertalig boek betekent al die talen zijn belangrijk en even waardevol, dus ook niet van ja, nee, dat is dat slaan we over, dat doen we niet of zoiets weet je wel dat dat dat je op een negatieve manier met die talen omgaat nee, juist al die talen in dat boek zijn interessant en er is zelfs nog een nog andere versie en ik weet niet of Chris daar heel veel over heeft verteld. Maar er is ook een boek waar je meertalig is. Maar het verhaal is zelf meertalig dus dat er in de Nederlandse tekst ook andere woorden staan, aan en begrotingen staan en dat is natuurlijk helemaal iets van jou, echt een goede weerspiegeling van hoe het in de werkelijkheid is. Want er zijn gewoon gezinnen en mensen die al hun talen door elkaar gebruiken of tegelijkertijd gebruiken. En dat is ook heel mooi dat kinderen dat zien van oh, wacht even, ik ben niet heel gek, ze herkennen zichzelf in hoe het verhaal is geschreven, maar ja, dan wordt het wel weer lastiger als je niet al die talen spreekt, dat je dan niet helemaal weet wat er staat en dat is dus het mooie van een meertalig boek dat je het na zou kunnen lezen in jouw beste taal, zodat je weet waar het verhaal over gaat.
00:31:31
Sharon: Ja, ja, dat boek, denk ik, het is de ene kant is het Engelse, Turks, aan de andere kant Nederlands en Turks, als ik me niet vergis en volgens mij is dat vrij uniek voor een meer taalboek met Nederland als één van de talen. Ik weet dat in de vs dergelijke boeken ook bestaan voor Spaans en Engels. Maar goed, dat, dat is misschien minder relevant voor de luisteraars van Van kleed. Nou, we hebben nu vooral over het voorlezen, maar zoals we in de laatste aflevering van last hebben besproken, zijn meer taal geboek en ook een mooie manier om kinderen te helpen met het leren lezen en de thuistaal de of de niet-Nederlandse taal. En dat, dat is inderdaad vaak iets dat meertalige kinderen pas doen als kunnen lezen in het Nederlands als ze iets ouder zijn. Ja, wat denk jij? In hoeverre kunnen meer taal geboek inderdaad ingezet worden om oudere kinderen te helpen leren lezen in in die andere taal?
00:32:28
Frederike: Ja, nou ja, je kan natuurlijk altijd even spieken om om te bedenken. In het Nederlands weet je wel waar waar het over gaat, om te controleren. Maar ik denk überhaupt, zelfs voordat je begint met leren lezen, is dat je meer kansen hebt om die andere taal ook te zien in schrift. Want als jij altijd alleen maar Nederlandse boek leest, ja, dan kom je dat andere schrift, van je andere talen kom je dan niet tegen en dus dan hoef je het nog niet eens echt te lezen. Maar gewoon dat het er is en dat het er misschien even anders uitziet is natuurlijk heel erg mooi. Ik denk dat ja, als je het zou gewoon heel erg handig zijn als iemand allebei die talen kent en je dan kan helpen met vergelijken, weet je wel van. Nou ja, in het Nederlands werkt het op deze manier. Maar zie je dat het in deze taal? Weet je wel dan net andersom gaat of zie je, het is gewoon precies: Hetzelfde precies evenveel woorden of nee, ik zie je nou, wij, in die andere taal gebruiken we veel meer woorden of als er een, een uitdrukking staat, dat het dan echt iets heel anders is. Maar ja, ze bedoelen wel: Hetzelfde dus dat is wel heel erg mooi. Maar dan, ja, ik denk niet dat een kind dat in zijn eentje, ja, die taak op zich neemt, zeg maar dus dan heb je daar denk ik wel begeleiding voor nodig. Maar ja, ik ik denk dat het gewoon helpt, omdat je soms wil je een verhaal gewoon lezen, je wil weten waar het over gaat en dan zitten struggelen met het nou ja, ontcijferen van al die letters. Dan kan je toch af en toe even stiekem, zeg maar in die andere taal controleren van oh, ja, wacht even, daar gaat het verhaal over.
00:34:11
Sharon: Ja, ja, want we moeten niet vergeten dat het voorlezen, samenleven ook een mooi moment is om samen te zijn en het hoeft niet elke keer een een lesje te worden. Daar worden kinderen meestal of best vaak in mijn ervaring, niet blij van. Denk je dat het beter is om dat, als je, als je je kind wilt helpen stimuleren om te leren lezen in de niet-Nederlandse taal? Denk je dat het beter zou kunnen zijn om met een meertalig boek aan de slag te gaan, of of gewoon in de andere taal, alleen in de andere taal, want ik kan me voorstellen, nou, daar heb je net een beetje over van. Ja, je wilt gewoon het verhaal weten en als jij dat verhaal kunt dat dat verhaal ontcijferd je gewoon door het Nederlands, ja, zijn, geen moeite doen om dan die andere taal te gaan lezen, dus dan sta je wat.
00:35:01
Frederike: Ik bedoel: weet je dan, ja, ja, nee, zeker, ja, en ik denk ook: weet je, kijk leren lezen, dat start je ook met een ander soort boeken dan als jij al wel goed in het Nederlands kan lezen. Is dat eigenlijk niet misschien het start boek waarin je mee leert lezen in die andere taal. Dus ja, dat vind ik wel erg lastig en ik denk juist dat je je zegt dan van dat ze eerst hebben leren lezen in het Nederlands. Maar ja, als ze dus al die tijd meertalige boeken zouden hebben gehad, dan hebben ze al die tijd ook steeds dat andere schriften. Dus dan gaat het misschien niet zo lang na elkaar pas, maar gaat het misschien een beetje tegelijkertijd.
00:35:38
Sharon: Ja, ja, inderdaad, we hebben vorige keer ook dat ook besproken, dus dat niet per se hoeft dat je eerst in Nederland en daarna de andere taal. Dus als als je nog niet naar die afgeven en hebt geluisterd en je meer daarover wil weten, ga dan terug naar de laatste aflevering van klas. Hoe. Hoe reageren ouders in jouw ervaring op meer taal geboekt?
00:36:01
Frederike: Ja, het is niet echt een meertalig boek, maar je hebt het ook over dat. Soms zijn de audiobestanden de vertalingen te beluisteren, bijvoorbeeld op prentenboeken in alle talen. En het was echt heel erg mooi dat daar is een filmpje van, dat een moeder wordt geïnterviewd over kom uit de kraan en dat die ook in haar thuistaal is verschenen en in dat audiobestand en ze zei: het was zo leuk als mijn kinderen dan naar haar ouders gingen, dat ze dan met hun opa oma in hun thuistaal dat konden luisteren, dat op oma ook met dat boek bezig konden zijn en zei: ja, als je dat veel jesi ie, ja, helemaal stralen van dat dat echt meer waarde had voor voor dat gezin. En ik denk ook dat het ja, sommige ouders heel erg helpt, omdat er in heel veel talen gewoon geen boeken beschikbaar zijn. In Nederland dan wat misschien ook niet in hun thuisland, of ze kunnen er moeilijk aan komen. Kijk, sommige ouders, die die gaan nog regelmatig terug op vakantie en die nemen in de zomer een koffer vol met boeken mee terug, zeg maar, maar dat kunnen niet alle ouders. Dus ja, dat ze überhaupt een boek hebben in hun thuistaal is helemaal geweldig, ja.
00:37:13
Sharon: Ja, ja, nou, we hadden het net in het begin daarover dat er steeds meer meer taalboeken in Nederland met een andere taal daarbij verschijnen. Tenminste mijn indruk is sinds de komst van Van van de vele vluchtelingen uit Ukraine ook uit Syrië, een aantal jaren terug, en je ziet ook dat steeds meer scholen en bibliotheken anderstalige of meertalige boeken in een collectie hebben, niet niet in de laatste plaats door jouw inspanningen moet ik zeggen, want ik zie je ze overal delen meegeven laten we dan nu vooral hebben over scholen. Hoe kunnen deze boeken volgens jou het beste ingezet worden op scholen?
00:37:54
Frederike: Ja, nou, eerst dan even beginnen over meertalige boeken, dus een boek waar meerdere talen in zitten. Het zou gewoon heel fijn zijn als een leerkracht of een pedagogisch medewerker in de kinderopvang dan de Nederlandse versie kan voorlezen en dat er thuis dan in de thuistaal ook het boek gelezen kan worden. En dat kan op heel veel verschillende manieren. Je kan in de klas dan een meertalig boek, steeds elke bladzijde in alle talen die beschikbaar zijn, omstebeurt laten horen en zo door het hele boek gaan. Dat kan door ouders zijn, dat kan door misschien meertalige collega’s zijn, dat kan ook door oudere kinderen zijn op school. Maar je zou ook, ja, de school kunnen opdelen in groepjes en dat in het ene lokaal wordt Arabisch voorgelezen in het andere lokaal Turks, in het andere oekraïns. En ook dat kan weer door een ouder of door een collega of door een leerling worden gedaan. En ja, dan is het echt heel mooi dat iedereen hetzelfde boek aan het lezen is. En dat boek zie je gewoon overal terug in de school. En ja, dan merk je gewoon: iedereen deelt iets met elkaar, maar kan dat wel doen in de taal die hij of zij het beste spreekt en begrijpt en daarover over kan praten. En ja, dat is dan gewoon heel mooi om dat, om dat te zien en mee te maken op zo’n school. Nou, dat wordt ook een prentenboek in alle talen dan gedaan, dat je dan in de luister hoek op school het boek alvast kan lezen, ja, luisteren in je thuistaal en het mooie is dan wel dat je dat ze het boek er Fysiek bij hebben en want ook, ja, je kan het natuurlijk als luisterboek ook thuis lezen, maar het is dan heel mooi dat ze het fysieke boek ook gewoon in handen hebben en mee kunnen bladeren.
00:39:39
Sharon: Ja, ja, want je hebt nu een paar keer prentenboeken in alle talen punten al genoemd. We zullen de link in de shownotes zetten en dat is nou straks genomen geen meertalig geen meertalig boek. Boeken biedt geen meertalige boeken aan, maar het is het is wel een meertalige ervaring met een boek, hè, dus misschien kan je daar even iets kort over zeggen voor diegenen die daar nog niet bekend meer zijn.
00:40:07
Frederike: Ja, dan prentenboeken in alle talen. Daar hebben ze op een website hebben ze een aantal ja redelijk bekende Nederlandse prentenboeken bijvoorbeeld, kom uit de kraan en woeste willen en ze zijn ook. Nou ja, makkelijk in de bibliotheek te verkrijgen. Zeg maar, bijna elke schoolbibliotheek heeft hem ook wel. Maar dan op de website kan je met een stuk of 20, 25, 30 talen kan je dan luisteren naar het boek. En er zijn dus allemaal vertalingen gemaakt. En je gaat nu een project komen, dat er elk jaar ongeveer twee nieuwe boeken bijkomen de komende nou, hopelijk vijf jaar en dus ja, dat zou gewoon heel mooi zijn dat nou ja, over een tijdje gewoon de collectie nog wat groter wordt op prentenboeken in alle talen.
00:40:54
Sharon: Ja, mooi, heel mooi, dus je kunt al meer taal aan de slag gaan met eentalige Nederlandstalige prentenboeken op school. Maar zoals je net zei, zijn ook steeds meer scholen die en bibliotheken die meer taal geboek aanschaffen of boeken in andere talen. Wat kunnen ze het beste doen, hè ze keuze hebben. Beter meer talen, boeken aanschaffen of boeken die volledig in de andere taal zijn geschreven. Vind die ook goed.
00:41:27
Frederike: Goed, ja, ik zal gewoon kiezen voor een goed verhaal. Dus ja, weet je, wat heeft een mooi interessant thema? Wat past bij jouw doelgroep? In welke talen zijn er te verkrijgen? Welke niveaus zijn die boeken te verkrijgen? Wat heel handig is aan meertalige boeken, is dat je als leerkracht een soort van ja kan controleren waar het boek over gaat. Dat is natuurlijk heel erg fijn, niet alleen maar om te checken van: nou ja, waar gaat het over? En en worden de dingen gezegd die ik eigenlijk niet wil, dat er wordt gezegd, maar ook nou ja, een kapstokje voor jou om een gesprek te beginnen aan het kind en dat je dan kan vragen van oh hé de hoofdpersoon heet nou ja en dat je dan daar een gesprekje over kan gaan hebben. Maar nou ja, wat natuurlijk ook echt wel mooi is. Als een boek ja of meerdere talen in zichzelf heeft, of je hebt meerdere exemplaren van hetzelfde boek in verschillende talen kan natuurlijk ook nog dat verschillende klasgenootjes Hetzelfde boek kunnen lezen, maar allemaal in hun beste taal, en ze kunnen er dan wel met elkaar over praten. En dat is natuurlijk ook echt wel heel erg grappig om te ervaren. Ja.
00:42:35
Sharon: Ja, ja, is goed dat je dat zij toen over het zeg maar controleren van van de inhoud, want ik ik hoor nu leerkrachten die zeggen maar ik kan die talen niet. Hoe zou ik moeten weten wat in in dat boek zit? Dus het aanschaffen van een onze Arabische Turkse versie van een boek dat je al kent, is één, één mogelijkheid. Je zou misschien wel ouders kunnen vragen om daar iets over te kunnen zeggen. Is dat een idee als je zelf niet zo goed weet wat wat in een anderstalig boek staat?
00:43:08
Frederike: Ja, ja, zeker, natuurlijk kan je dat aan ouders vragen en ja, mijn ideaalbeeld zou dan zijn als er dus boeken in verschillende talen, dus met één hele taal, in één boek staat, dat er een soort van samenvatting komt, alleen al weet je dat je weet wat de titel is, dat je ongeveer een beetje weet wat de thema is, zodat je ook kinderen gericht kunt laten zien van hé, dit is toch een boek in jouw thuistaal en het gaat over waar jij zo van houdt maar wat je ook net zei van ja, je weet niet zo goed wat voor boeken dat zijn en er is net een-derde editie uitgebracht en dat heet The World the Picture Box en er zijn bibliotheekmedewerkers over de hele wereld gevraagd van wat zijn nou de beste boeken uit jullie land? En dat zijn 530 boeken geworden uit 57 landen, in 37 verschillende talen. Nou, dat is toch ideaal, echt heel, heel erg mooi. En ja dan, je kan daar wel een beetje van uitgaan van dat zij dan een een goed verhaal hebben uitgekozen en het schijnt dat ze, ja ook makkelijk aan te klikken zijn, zeg maar, en de de gegevens van de uitgevers, wat je ze kan bestellen. Dus dat is misschien een mooi opstapje om aan die boeken te komen. En ja, dat zijn dan allemaal eentalige boeken. Maar er zijn misschien ook wel vertalingen van verschillen. En ja, je kan er ook een project van maken op school, dat je oudere kinderen boeken laat vertalen of dat je ouders boeken laat vertalen. Het is natuurlijk wel zo. Ja, vertalen is niet. Als je twee talen spreekt, kan je niet ook vertalen. Nee, het is wel een vak, Apart.
00:44:45
Sharon: Dus laten we dat hardop zeggen, ja, ja, maar ze kunnen wel een samenvatting schrijven, hè, dus die oudere kinderen?
00:44:53
Frederike: Of dat je een groepje ouders maakt, weet je van samen overleggen van wat. Welke vertaling vinden jullie met elkaar? De mooiste vertaling? Zeg maar dus ja, ik moet even slokje water nemen.
00:45:06
Sharon: Ja, het kiezen van van boeken, meer taal ge boeken gaat natuurlijk niet alleen om de taal, maar ook om de mensen die erin zitten. Toch.
00:45:17
Frederike: Ja, zeker, ja, gewoon überhaupt. Is het goed om een keer naar jouw bibliotheek te kijken, op school, maar ook thuis van. Is dit iets waar mijn kind zich in herkent weerspiegelt zijn of haar huidskleur kleur, haar lievelingseten feestdagen, de manier hoe opa’s en oma’s eruitzien noem maar wat op. Het is gewoon heel erg belangrijk dat er ook een stukje herkenning is en ook van nou weet je, we hebben dat natuurlijk een tijd geleden gehad met boeken waar ook meisjes ridder kunnen zijn en dat meisjes dokter kunnen worden of voetballer. Nou ja, en daar moeten we eigenlijk ook naartoe. Dat nou ja, alle soorten kinderen helder kunnen zijn in kinderboeken en je ziet ook wel steeds meer dat er schrijven met een biculturele achtergrond zelf boeken gaan publiceren. Nou en dan zie je gewoon dat er net wat andere onderwerpen naar voren komen, of juist precies hetzelfde onderwerp. Maar ja, dit is wel een moeder met een hoofddoek, of er zit net even een ander ingrediënt in een taart, wat ze samen aan het pakken zijn. Ja, dat maakt helemaal niet tijd, maar dat is juist. Oh Wauw weet je, ik, ik herken dat oh, ja, ik weet hoe dat proeft weet je wel, die smaak, die ken ik en dat je dat dan aan je aan je leerkracht kan uitleggen of aan je klasgenootje kan laten proeven? Ja, dat is dan echt heel erg mooi dat je daar veel meer uit kunt halen uit de boeken.
00:46:47
Sharon: Nou, je hebt heel veel nuttige tips gegeven over wat je met meer Taalboeken kunt doen. Als ouder of op school zijn er dingen die je juist niet moet doen met meertalige boeken op school.
00:47:02
Frederike: Ja, nou, vooral niet verplichten dat kinderen die boeken zouden moeten lezen en ook niet. Ja, dus kinderen opdringen dat ze dat moeten kiezen en vooral niet het verkeerde boek geven aan een kind weet je van oh. Ja, dat kind spreekt Arabisch, ja, maar leest het kind ook Arabisch? Welk soort Arabisch is het? Want is dit boek überhaupt? Arabisch snap je, dus daar moet je wel echt over nadenken van. Is dit boek daarvoor geschikt? Is het kind daaraan toe? Ja, ik denk ook dat je nog iets van wat je wel moet doen ermee is. Ook Nederlandstalige kinderen die anderstalige boeken laten zien en daarop wijzen zo van: hé, hoe vroeg mogelijk je daarmee in aanraking komt, van dat talen anders zijn, anders, schrift hebben, andere tekens hebben gekke friemeltje boven letters of dat het van links naar rechts wordt geschreven, rechts naar links, van boven naar beneden. Ja, dat is gewoon heel erg mooi om om dat te zien en ook de kinderen kunnen dat buiten herkennen. Want hoeveel talen zie je tegenwoordig wel niet op straat? En ja, het is ook bij ons in de bibliotheek, op school, het is gewoon ja, heel Normaal.
00:48:12
Sharon: Ja, ja, ik vind het zo mooi. Ik vroeg over dingen die je niet moet doen, maar jij kan het niet laten om daar een positief verhaal van te maken van hoe je die boeken juist in kunt zetten, niet alleen maar met meertalige kinderen, maar ook met één taalige kinderen. Frederike wil je heel graag bedanken voor voor je voor je bijdrage vandaag, ook eerder in de podcast, dus het is echt zellig leuk dat jij in de één na laatste aflevering van de podcast weer te gast bent. Dank je wel graag gedaan. Meer taal geboek zijn dus om allerlei redenen aan te raden. Ze zorgen voor verbinding tussen school en thuis, tussen Nederland en andere taal of talen. Ze zijn ook een handige manier voor ouders om in de niet-Nederlandse taal voor te gaan lezen, vaak met een verhaal dat je kind al kent van school. Maar als je als ouder het Nederlands nog niet zo goed spreekt of niet kunt lezen, kunnen meer taalboeken je helpen om zelf aan de slag te gaan met het Nederlands. Voor leerkrachten kunnen meer taalboeken ingezet worden, om kinderen te helpen met het leren van het Nederlands, maar ook om ze zich thuis te laten voelen, om al hun talige kennis te vieren, ouders te betrekken en alle leerlingen in de klas kennis te laten maken met de talen van de wereld. Kortom ga ga kijken naar de shownotes waar je de links vindt, na de plekken waar je deze boeken kunt aanschaffen of ga wel eens kijken in de bieb bij jou in de buurt of zij ook een meertalige collectie hebben. Dat was het voor deze aflevering. Ik wil Chris en Frederike bedanken voor hun bijdragen. Volgende keer is de allerlaatste aflevering van de podcast, want zoals ik vorige keer al vertelde, ga ik eind dit jaar stoppen. Na 50 afleveringen vind ik het mooi geweest. In die laatste aflevering plek ik terug op afgelopen vier jaar. Dat doe ik onder andere met twee ouders die al eerder te gast waren. Zij vertellen over de reis die zij in de tussentijd hebben afgelegd met hun meertalig gezin. En als kers op de klas taart horen we een gedicht, een gedicht geschreven over meertalige kinderen en opgedragen aan meertalige kinderen, en ook geïnspireerd door de podcast, kan je nu al verklappen het is echt heel erg leuk. Graag. Tot dan wil je meer weten over Kletsheads, ga dan naar http://www.kletsheadspodcast.nl. Daar vind je ook meer informatie over deze aflevering. Wil je geen aflevering missen, aboneer je dan op Kletsheads via je favoriete podcast app. Kletsheads vind je ook op Facebook, Twitter, Insta en LinkedIn, onze naam is @kletsheads. En al ken je iemand die de podcast misschien leuk vindt en die hem nog niet kent, dan zou ik het heel fijn vinden als je hem zou delen. Bedankt voor het luisteren en graag tot de volgende keer.